(k. 407)
Miệng lưỡi của ngài mạnh dạn đả phá lối sống thế tục trong Giáo hội. Nhiều bài giảng của ngài
kêu gọi những hành động thực tiễn để chia sẻ của cải cho người nghèo. Ngài thành mục tiêu để nhiều người chỉ trích và hục hặc cá nhân. Ngài chết trong cảnh
đầy ải năm 407.
Sự mơ hồ và mưu đồ trong thời đại Thánh
Gioan Kim Khẩu, vị thuyết giáo đại tài của Antioch, là đặc tính của bất cứ ai
có địa vị sống ở thành phố lớn trong thời ấy. Ðược đưa đến Constantinople sau
mười hai năm sống đời linh mục ở Syria, bỗng dưng Thánh Gioan thấy mình là nạn
nhân bất đắc dĩ của vị hoàng đế mưu mô muốn đưa ngài làm giám mục của thành phố
lớn nhất triều đình. Là một người khổ tu, không bệ vệ nhưng có phẩm cách, và bị
đau bao tử vì những ngày sống trong hoang địa như một ẩn sĩ, Thánh Gioan bắt đầu
chức giám mục dưới mây mù chính trị của triều đình.
Nếu thân xác ngài yếu đuối thì miệng lưỡi của
ngài lại mạnh dạn. Nội dung các bài giảng của ngài, điều ngài dẫn giải về Kinh
Thánh, không bao giờ sai vấn đề. Có khi những quan điểm ấy chọc giận giới quyền
cao chức trọng. Có khi một số bài giảng kéo dài đến hai giờ đồng hồ.
Lối sống của ngài ở triều đình không được một
số cận thần ưa thích. Ngài đề nghị một chỗ ngồi khiêm tốn cho các kẻ bợ đỡ hàng
giáo phẩm đang chầu chực để được hưởng ơn mưa móc của triều đình và giáo hội.
Thánh Gioan phàn nàn về nghi thức triều đình đã đưa ngài lên địa vị cao hơn các
viên chức chính phủ. Ngài không phải là người muốn được ưu quyền.
Vì nhiệt huyết nên ngài hành động. Những
giám mục hối lộ để được quyền cao chức trọng đều bị truất phế. Nhiều bài giảng
của ngài kêu gọi những hành động thực tiễn để chia sẻ của cải cho người nghèo.
Người giầu không thích thú gì khi nghe thánh nhân nói rằng, sở dĩ có của cải trần
gian là vì Adong phạm tội, cũng như các ông không thích nghe ngài nói về sự
trung tín trong hôn nhân của người chồng cũng giống như người vợ. Ðối với vấn đề
công bình và bác ái, Thánh Gioan không bao giờ chấp nhận thái độ kỳ thị trong
việc áp dụng.
Vì lối sống tách biệt, vì tính khí thẳng thắn,
nhất là khi trên tòa giảng, Thánh Gioan chắc chắn là mục tiêu để nhiều người chỉ
trích và hục hặc cá nhân. Ngài bị kết tội tham ăn uống một cách lén lút. Vì
trung thành trong công việc linh hướng cho một quả phụ giầu có, là bà Olympia,
ngài đã bị cho là giả hình trong vấn đề của cải và bác ái. Hành động của ngài
chống với các giám mục bất xứng ở Tiểu Á bị các giáo sĩ khác coi là hám danh, lạm
dụng quyền thế trái với quy tắc giáo luật.
Hai nhân vật nổi tiếng thời ấy đã đích thân
làm mất uy tín Thánh Gioan là Theophilus, là Tổng Giám Mục Alexandria, và Hoàng
Hậu Eudoxia. Theophilus sợ rằng địa vị của Ðức Giám Mục Constantinople ngày
càng quan trọng nên đã nhân cơ hội kết án Thánh Gioan là dung dưỡng tà thuyết.
Ðứng sau Theophilus và các giám mục không ưa gì Thánh Gioan là hoàng hậu
Eudoxia. Bà bực tức với bài giảng của thánh nhân về sự tương phản giữa giá trị
phúc âm và cuộc sống xa hoa của triều đình. Không biết vô tình hay cố ý, một số
bài giảng của ngài đề cập đến Jezebel* đáng ghê tởm và Herodias* vô đạo như những
đồng minh của bà hoàng hậu, là người sau cùng đã xoay
xở để Thánh Gioan phải lưu đầy. Ngài chết trong cảnh đầy ải năm 407.
* Jezebel là một cái tên đã trở thành biểu
tượng, đồng nghĩa với xảo trá và tội lỗi và thường để gán cho những phụ nữ dối
trá một cách trơ trẽn.
Herodias
là người đã dùng nhan sắc để lấy người em rể có quyền thế là vua Hêrôđê
Antipas. Herodias là người đã mưu mô để giết Thánh Gioan Tẩy Giả.