Bài 5. LƯƠNG TÂM
38. Lương tâm có thể bị sai lầm không?
“Con người phải luôn tuân theo phán đoán chắc chắn của lương tâm mình. Nếu chủ ý hành động nghịch với phán đoán đó, con người tự kết án chính mình. Nhưng có thể lương tâm ở trong tình trạng thiếu hiểu biết, và đưa ra những phán đoán sai lầm về các hành vi phải làm hoặc đã làm.” [1]
39. Những sai lầm lương tâm thường gặp là gì?
Sự thiếu hiểu biết xảy ra, “khi con người ít lo tìm kiếm điều thật và điều tốt, cũng như khi vì thói quen phạm tội mà lương tâm dần dần hầu như bị mù quáng”. [2]
* Không thể phân định tốt, xấu: Cho điều thiện là ác, điều ác là thiện (tục săn đầu người, nạn phá thai, hối lộ, tham nhũng...) Những sai lầm này thường do hoàn cảnh xã hội.
* Không thể lượng giá nặng, nhẹ: Lương tâm phóng túng (điều nặng thì cho là nhẹ), và Lương tâm bối rối (điều nhẹ lại cho là nặng). Hai loại sai lầm này thường là do không chịu học hỏi, cũng có thể là triệu chứng của tâm bệnh.
* Lương tâm chai đá: Không còn thấy điều xấu là xấu và phải xa tránh nữa. Lương tâm chai đá thường gặp nơi người thường xuyên phạm tội mà ít hồi tâm và không chịu lãnh nhận các bí tích. Lương tâm khi đó mất khả năng đưa ra “một phán đoán ngay thẳng, phù hợp với lý trí và Lề luật thần linh.” [3] Lương tâm chai đá làm cho người ta dễ dàng phạm bất cứ tội gì, dù to hay nhỏ.