AI LÀ NGƯỜI CÔNG CHÍNH?
Ngày kia, Khổng Tử dẫn
học trò từ nước Lỗ sang nước Tề. Trong đám học trò có Nhan Hồi và Tử Lộ là hai
môn sinh được Khổng Tử sủng ái nhất. Thời Đông Chu, loạn lạc khắp nơi khiến dân
chúng lâm cảnh lầm than đói khổ. Thầy trò Khổng Tử cũng có nhiều ngày nhịn đói
cầm hơi.
Ngày đầu tiên khi đến đất
Tề, Khổng Tử và các môn sinh được một người giàu có biếu cho một ít gạo. Khổng
Tử liền phân công: Tử Lộ và một số môn sinh khác vào rừng kiếm rau, còn Nhan Hồi
đảm nhận việc nấu cơm.
Đang khi nằm đọc sách ở
nhà trên, Khổng Tử bỗng nghe tiếng động ở nhà bếp, nhìn xuống, người bắt gặp
Nhan Hồi đang mở vung xới cơm cho vào tay nắm lại từng nắm nhỏ rồi từ từ đưa
vào miệng. Thấy cảnh học trò đang ăn vụng, Khổng Tử nhìn lên trời than thở: “Người học trò tin cẩn nhất của ta lại là kẻ
ăn vụng?” Khi Tử Lộ và các môn sinh khác trở về thì nồi cơm cũng vừa chín.
Khổng Tử cho tập họp tất cả lại và nói:
-
Bữa cơm đầu
tiên này trên đất Tề làm cho thầy chạnh lòng nhớ đến quê hương. Thầy nhớ đến
cha mẹ, cho nên muốn xới một bát cơm để cúng cha mẹ, các con nghĩ có nên không?
Nhưng liệu nồi cơm này có sạch chăng?
Nhan Hồi liền chắp tay
thưa:
-
Dạ thưa thầy,
nồi cơm này không được sạch. Khi cơm vừa chín, con mở vung ra xem thử, chẳng
may một cơn gió tràn vào, bò hóng bụi trần rơi xuống làm bẩn cả nồi cơm, con đã
nhanh tay đậy nồi cơm lại nhưng không kịp. Sau đó, con định xới lớp cơm bẩn vất
đi, nhưng nghĩ rằng cơm ít mà anh em lại đông, nên con đã ăn phần cơm ấy. Thưa
thầy, như vậy là hôm nay con đã ăn cơm rồi.
Nghe Nhan Hồi nói xong,
Khổng Tử lại ngẩng mặt lên trời mà than rằng:
-
Chao ôi! Thế
ra trên đời này có những việc chính mắt mình trông thấy rành rành mà vẫn không
hiểu được đúng sự thật. Suýt nữa Khổng Tử này đã trở thành kẻ hồ đồ!
Cho dù là bậc hiền triết
như đức Khổng Tử thế mà suýt nữa đã trở thành kẻ hồ đồ, suýt nữa đã phê phán
người học trò rất mực chân thật và khiêm tốn, sẵn sàng chịu thiệt về phần mình
để được lợi cho anh em. Đó cũng là cám dỗ rất thường gặp nơi những người được
xem là đạo đức thánh thiện, những người đã đắc thủ được một số nhân đức nào đó,
đã làm được nhiều việc lớn lao, đã leo lên được chức vụ cao trong xã hội, đã đạt
được một số thành tích trong đạo ngoài đời. Họ dễ tự mãn và khinh rẻ người khác
lắm, nếu chẳng công khai thì cũng ngấm ngầm, lúc thì giấu được khi thì lộ ra.
Chuyện ấy thường tình lắm nên Chúa Giêsu mới nhắc nhở chúng ta qua dụ ngôn: “Người Pharisêu công chính và người thu thuế
tội lỗi.”
Người Pharisêu lên đền
thờ cầu nguyện nhưng thực ra là để khoe khoang thành tích. Ông thưa chuyện với
Chúa nhưng thực ra ông đang độc thoại một mình. Ông “tạ ơn Chúa” nhưng thực ra
là ông muốn Chúa hãy biết ơn ông.
Quả thật, bảng liệt kê
công trạng của ông không có gì sai. Những điều luật cấm ông không dám làm, những
điều luật buộc thì ông còn làm hơn mức qui định. Ông thật là con người đúng mực,
một con người hoàn hảo, không có gì để chê trách, một tín đồ trung thành với lề
luật, một mẫu gương tuyệt vời. Chỉ tiếc có một điều là ông quá tự mãn tự kiêu
nên bao việc lành phúc đức của ông theo “cái tôi” bọt bèo của mình mà trôi ra
sông ra biển hết. Cái tôi của ông quá to, đến nỗi ông chỉ nhìn thấy mình mà
không thấy Chúa; công trạng của ông quá nhiều đến nỗi ông chỉ nhìn thấy nó là đức
độ của ông chứ không phải là do ơn Chúa; cái tự mãn của ông quá lớn, cho nên
ông thẳng thừng khinh miệt anh em.
Sai lầm trầm trọng của
ông Pharisêu bắt đầu từ câu này: “Vì con
không như bao kẻ khác: tham lam, bất chính, ngoại tình, hoặc như tên thu thuế
kia.” Giá như ông đừng so sánh cuộc sống của ông với người khác, mà biết
đem cuộc sống của mình đối chiếu với cuộc sống thánh thiện của Đức Kitô, thì
ông sẽ nhận ra mình còn thiếu sót biết là bao nhiêu, mình còn bất toàn biết là
dường nào. Chính khi đó, ông mới cần đến lòng nhân từ xót thương của Chúa, cần
đến sự tha thứ và khoan dung của Người. Chính lúc đó, ông mới biết cầu nguyện bằng
những lời lẽ chân thành và khiêm tốn của người thu thuế: “Lạy Thiên Chúa, xin thương xót con là kẻ tội lỗi.”
Sai lầm căn bản của người
Pharisêu còn ở chỗ ông đã không nhận ra sự công chính là một ân huệ Chúa ban chứ
không phải tự ông mà có, tự ông tuân giữ hoàn hảo các lề luật được. Chính khi tự
mãn thiếu khiêm tốn, và nhận sự công chính ấy là của riêng mình thì ngay lúc đó
ông đã mất ơn nghĩa với Chúa và không còn công chính nữa.
Người thu thuế nhận
mình lầm lỗi, ông biết rõ tội mình vô phương cứu chữa, chẳng dám ngước mắt nhìn
lên, chỉ biết đấm ngực ăn năn và kêu xin lòng thương xót Chúa. Ông bất lực hoàn
toàn, chỉ phó thác cho lòng Chúa khoan dung. Ngay lúc đó, ông đã trở nên công
chính bên trong. Chính tâm tình ấy mà Chúa đã nhìn xuống và làm cho ông nên
công chính.
Như thế, những kẻ cho
mình là thánh thiện, là đầy đủ, thì sẽ trở về con số không; còn những kẻ nhận
mình là không thì sẽ đủ chỗ cho Đấng Vô Cùng. Vì phàm “Ai tôn mình lên sẽ bị hạ xuống, còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên.”
Lạy Chúa, chúng con có là gì mà chẳng do lòng
Chúa thương ban. Xin cho chúng con biết khiêm tốn nhận mình thiếu sót lỗi lầm,
để được Chúa xót thương tha thứ.
Xin cho cuộc sống chúng con luôn biết rập theo
khuôn mẫu thánh thiện của Đức Kitô là Đấng Công Chính tuyệt đối. Amen.