NGHỆ THUẬT GIAO TIẾP
Ông có thể cho chúng tôi một vài chỉ dẫn thiết
thực để tiến hành một cuộc giao tiếp đúng cách không? Điều gì làm cho một người
trở thành người giao tiếp giỏi?
Thưa tiến sĩ Adler,
Việc giao tiếp dường
như đã trở thành chuyện quá khứ. Mọi người dường như không thể thông tiếp với
nhau nữa. Ngay cả trong những cuộc trò chuyện dàn dựng trên tivi và trên radio,
người ta dường như đang nói với chính họ hơn là nói với nhau. Ông có thể cho
chúng tôi một vài chỉ dẫn thiết thực để tiến hành một cuộc giao tiếp đúng cách
không? Điều gì làm cho một người trở thành người giao tiếp giỏi?
L.W.
L.W. thân mến,
Sự thiếu vắng giao tiếp tốt
xảy ra vì người ta cho rằng năng lực giao tiếp là điều hiển nhiên. Họ nghĩ rằng
một người hoặc được trời cho khiếu lém lỉnh hoặc không có khiếu đó. Thực ra
giao tiếp là một nghệ thuật. Giống như bất kỳ năng lực nghệ thuật khác, nó đòi
hỏi huấn luyện và kỷ luật. Thực hành sẽ cải thiện nó. Việc không ngừng nhận biết
ở chỗ nào những lỗi lầm giao tiếp có thể mắc phải cũng giúp nâng cao nghệ thuật
giao tiếp. Tôi cho rằng tự hỏi mình những câu hỏi sau đây sẽ rất hữu ích.
(1) Tôi đang nói
chuyện về cái gì?
Trò chuyện phải có cơ sở vững
chắc. Những người tham gia phải biết chủ đề là gì. Nếu họ không biết, cuộc trò
chuyện sẽ lệch lạc. Như bất kỳ công trình xây dựng vội vã nào, chắc chắn nó sẽ
rơi vào hỗn độn.
Vì lý do đó những qui tắc
sau đây phải được tuân thủ. Khởi đầu bằng cách nêu lên những quan điểm riêng của
bạn một cách ngắn gọn nhất, rõ ràng nhất có thể. Hãy để cho người kia diễn đạt
lại những quan điểm đó bằng ngôn ngữ riêng của anh ta và đạt tới mức bạn thấy
hài lòng. Tiếp đến hãy làm tương tự với những gì người kia muốn nói. Nếu bạn
cương quyết như vậy, những gì bạn sắp nói tới sẽ rõ ràng ngay từ đầu. Và nếu
sau đó bạn không vội vã bỏ những điểm chính yếu của câu chuyện, chủ đề sẽ không
bị lạc mất.
(2) Tôi đang giao
tiếp với ai?
Hầu hết mọi người đều quan
tâm đến những chủ đề nào đó mà không quan tâm đến những chủ đề khác. Nếu bạn và
một ai khác có cùng sự quan tâm, rất tốt. Nếu không, bạn có thể cố gắng thiết lập
mối quan tâm đó. Nhưng nếu, sau vài cố gắng đáng kể, bạn thấy rằng người kia
không đáp ứng, thì bạn đừng ra sức làm gì. Nếu bạn cứ ra sức, bạn sẽ rất thường
thấy rằng mình chỉ phí thì giờ.
(3) Cuộc giao tiếp
diễn ra trong những hoàn cảnh nào?
Có những thời điểm và địa
điểm để nói chuyện nghiêm túc, những thời điểm và địa điểm để nói chuyện tầm
phào, và những thời điểm và địa điểm để không nói gì cả. Nhiều cuộc giao tiếp
thân mật bị hỏng ngay từ đầu vì hai bên tham gia không nhận ra được sự khác biệt
đó.
Hãy cố luôn luôn cân nhắc
những yếu tố ngoại cảnh có thể tác động đến sự giao tiếp. Nếu không có được một
số điều kiện thuận lợi, hãy cố đánh giá xem chúng sẽ làm rối tung cuộc trò chuyện
như thế nào. Nếu những điều kiện thuận lợi hoàn toàn thiếu, nếu những hoàn cảnh
được sắp đặt để chống lại bạn, thì thậm chí đừng cố gắng. Bạn phải ứng biến,
nhưng nếu bạn ghi nhớ những hoàn cảnh đó, bạn sẽ không phạm quá nhiều sai lầm.
(4) Tại sao tôi
tham gia vào cuộc giao tiếp này?
Không ai bị ghét hơn kẻ
tranh cãi chỉ để tranh cãi. Anh ta là kẻ ba hoa cổ vũ cho ý kiến “trò chuyện là vớ vẩn” trong khi, thực
ra, nó là một trong những điều quí giá nhất trên đời này.
Chỉ gây gổ thôi không phải
là trò chuyện. Khi chúng ta cố gắng cười xòa trước một lý lẽ đanh thép hoặc giễu
cợt người kia, khi chúng ta đồng ý hay không đồng ý mà không hiểu gì, khi chúng
ta trở nên mỉa mai, và khi chúng ta viện cớ không rõ ràng để đột ngột chấm dứt
một cuộc bàn luận, là chúng ta không trò chuyện. Tất cả những gì chúng ta thu
nhận là kết quả mà những mưu mẹo không minh bạch của chúng ta xứng đáng nhận
lãnh – chiến thắng rẻ mạt chúng mang lại cho chúng ta.
(5) Tôi phải trình
bày những gì có trong đầu như thế nào?
Mỗi người giao tiếp giỏi đều
có một phong cách. Anh ta càng giỏi, phong cách anh ta càng linh hoạt. Anh ta
biết rằng vốn từ vựng, kinh nghiệm, những điểm yếu, mối quan tâm, và sự tin tưởng
của các cá nhân rất khác nhau. Do đó, để truyền đạt được điều anh ta muốn nói,
anh ta phải không ngừng điều chỉnh lối nói của mình. Anh ta không bao giờ rơi
vào những khuôn mẫu cứng nhắc.
(6) Khi nào thì những
điều nào đó nên được nói ra?
Cũng quan trọng như phong
cách trong giao tiếp là việc tính toán thời điểm. Bạn có thể làm mọi thứ khác một
cách chính xác, nhưng nếu bạn nói điều đúng không đúng lúc, bạn đã thất bại. Cảm
nhận được giây phút quan trọng trong lúc giao tiếp không phải dễ dàng. Tôi
không biết có kỹ năng giao tiếp nào khó thủ đắc hơn nó. Và lý do khiến cho nó
quá khó là vì nó đòi hỏi bạn lắng nghe người kia nói.
Không có chuyện một
người giao tiếp giỏi một cách tự phát. Người nói chuyện
nhanh, không cần nỗ lực, và lưu loát thì không có cảm hứng gì đặc biệt. Họ học
hỏi để giao tiếp và lao động cật lực để những thói quen giao tiếp lưu loát trở
thành một phần của họ. Nếu bạn hỏi họ, họ sẽ nói cho bạn biết rằng lúc mới bắt
đầu rất gay go và họ thường xuyên tự hỏi: Cái gì? Với ai? Trong những hoàn cảnh
nào? Tại sao? Như thế nào? Và Lúc nào?