Đức
Phanxicô chắc chắn sẽ gặp nhiều kháng cự từ bộ máy quan liêu của Vatican và
châu Âu. Tuy nhiên, với lòng nhiệt thành cải cách thúc đẩy, Đức Thánh cha
Phanxicô đang trong vị thế làm nên lịch sử.
Ba tháng trôi qua từ khi Hồng y Jorge Mario
Bergoglio trở thành người Mỹ Latin đầu tiên đảm nhận chức vụ Giáo hoàng. Hồi
tháng ba, cuộc mật nghị Giáo hoàng làm thế giới kinh ngạc khi Giáo hội Công
giáo uỷ thác tương lai cho một người "có rất ít bản sắc Vatican" từ
Argentina.
Hàng loạt sự việc xảy ra trước và sau khi Đức Giáo
hoàng Phanxicô nhậm chức, vị lãnh đạo thứ 226 của Giáo hội Công giáo La Mã
thách thức các tục lệ và đặt ra một phản ứng dây chuyền mà có thể tạo ra làn
sóng thay đổi trong thế giới Công giáo.
Giáo hội Công giáo được cho là có hai nền văn hóa -
"văn hóa lộng lẫy" được minh hoạ qua hình ảnh Vatican và "văn
hóa giản dị" của hàng giáo sĩ và tu sĩ, những người đã thực hiện lời khấn
khó nghèo, khiêm hạ và tận hiến. Nhờ văn hoá này mà Giáo hội giữ được sự tôn trọng
của người dân qua nhiều thế kỷ. Là một linh mục dòng Tên, Đức Thánh cha
Phanxicô là hiện thân của nền văn hóa thứ hai, một cực khác của văn hóa
Vatican.
Đức Phanxicô, người trong nhiều thập kỷ đứng về
phía người nghèo và có cuộc sống đơn giản và khiêm tốn đã bắt đầu giới thiệu đến
Vatican "văn hóa giản dị" bằng cách đơn giản hóa môi trường và các
phòng ban chức năng của Đức Giáo hoàng. Cùng với cách thức thích nói chuyện trực
tiếp với mọi người, Đức Phanxicô đang tạo ra sự đồng cảm trong thế giới Công
giáo và có thể thay đổi nền văn hóa đậm chất Vatican.
Vatican chủ yếu lấy châu Âu làm trung tâm. Các khu
vực ngoài châu Âu như châu Mỹ và châu Á vốn chiếm ba phần tư số người Công giáo
trên thế giới rất ít có cơ hội nói lên tiếng nói của mình.
Liệu Đức Giáo hoàng mới đến từ châu Mỹ La tinh sẽ
tìm kiếm một giải pháp phá vỡ quá khứ để tạo ra một Giáo hội Công giáo phổ quát
phản ánh tốt hơn thực tại của mỗi châu lục bằng cách cố gắng phân quyền cơ chế
tập trung hiện tại xung quanh Roma? Ngài sẽ làm gì đối với những người chống lại
tiến trình “phi châu Âu hoá” ? Chúng ta hãy xem.
Vị Giáo hoàng tiền nhiệm Đức Biển Đức, chưa bao giờ
đi thăm châu Á trong suốt triều đại của mình. Ngoài ra, trong ba năm qua, Nhật
Bản đã bị tước mất một Hồng y. Tôi hy vọng Đức Giáo hoàng Phanxicô, người từng
tình nguyện làm việc tại Nhật Bản, sẽ quan tâm đặc biệt đến Nhật Bản và châu Á.
Tôi cũng hy vọng Giáo hội Công giáo Nhật Bản sẽ cố gắng để có chuyến viếng thăm
của Đức Giáo hoàng đến đây.
Các vụ giáo sĩ lạm dụng tình dục chỉ là một trong
những tệ nạn của thể chế gây nguy hại cho Vatican và thường có tâm lý che đậy
và thiếu khả năng tự điều chỉnh ở các tầm vĩ mô. Nhưng những tệ nạn này đã đánh
mất niềm tin tín hữu Công giáo một cách không cần thiết.
Thực tế là đã có sự cố tình muốn chọn một "người
ngoài Vatican" để lãnh đạo Giáo hội, là dấu hiệu cho thấy mức độ nghiêm trọng
của tình hình người Công giáo cần thấy mình trong Giáo hội. Đức Phanxicô đã
nhanh chóng thay đổi tình hình bằng việc thành lập “Hội đồng Cố vấn” gồm tám Hồng
y trong đó chỉ một thành viên là viên chức của bộ máy hành chính Vatican hiện tại,
ba thành viên khác đến từ các quốc gia nói tiếng Anh và tiếng Đức, nơi được coi
là có nhiều tư tưởng cải cách. Bước quan trọng tiếp theo sẽ là việc bổ nhiệm bộ
trưởng ngoại giao, nhân vật thứ hai của Giáo triều Rôma.
Ngoài ra, Đức Phanxicô được kỳ vọng sẽ thu hút mạnh
mẽ sự chú ý của toàn thế giới. Ngài sẽ gây ảnh hưởng thế giới bởi sự hiện diện
của mình thông qua các cuộc đối thoại mở rộng giữa Giáo hội với người Do Thái
và người Hồi giáo, và thông qua sứ điệp Giáo hoàng về các chủ đề nghèo đói, môi
trường và nhân quyền.
Đức Thánh cha Phanxicô đã mang đến làn gió thay đổi.
Chúng ta sẽ quan tâm đến cùng liệu ngài sẽ thay đổi văn hóa và đặc điểm của
toàn thế giới Công giáo khi thực hiện cải cách Vatican.
Đức Phanxicô chắc chắn sẽ gặp nhiều kháng cự từ bộ
máy quan liêu của Vatican và châu Âu. Tuy nhiên, với lòng nhiệt thành cải cách
thúc đẩy, Đức Thánh cha Phanxicô đang trong vị thế làm nên lịch sử.
Giáo sư Kagefumi Ueno của Đại học Kyorin ở Tokyo
là nhà bình luận và là cựu đại sứ Tòa Thánh.
là nhà bình luận và là cựu đại sứ Tòa Thánh.