CUỘC GẶP GỠ ĐẦU TIÊN
Về Assisi, Phanxicô sống
ẩn dật hơn nữa. Ngày càng cầu nguyện tha thiết và lâu dài hơn. Chàng phong lưu
công tử đang qua một thời chuyển hướng, lẽ tất nhiên là không tránh khỏi nhiều
trở ngại cực lòng. Đường tiến đức không phải rộng rãi thênh thang gì, mà thói
cũ nết xưa đâu có một sớm một chiều mà trừ diệt được. Con người xác thịt biết
đã đến ngày mình phải khuất phục lại càng lồng lộn hơn xưa. Trong cuộc chiến
đấu gay go nhưng âm thầm ấy, nhiều khi Phanxicô đã có ý định tháo lui. Thì ra
chàng cũng mỏng giòn yếu đuối như ai.
Một hôm, tiếng mầu nhiệm
lại phán bảo: “Phanxicô, nếu con muốn gặp Ta, hãy khinh chê những của cải thế
gian, hãy từ bỏ chính bản thân con, để yêu chuộng những sự đắng cay hơn những
điều dịu ngọt. Chỉ có biến đổi hẳn cái bản thân con như vậy, mới có cơ thấu
hiểu được ý Ta”.
Phanxicô cúi đầu lĩnh lời
dạy và hứa sẽ vâng theo.
Nhưng trong công việc hoán
cải một con người như Phanxicô, Chúa đã dự tính những nhát dao sắc bén và thần
diệu. Và đây là nhát dao thần diệu nhất mà chính Phanxicô đã ghi lại trong Di
chúc sau này: “Vào thời tội lỗi của đời tôi, tôi cho việc gặp những người mắc
bệnh phong là không gì ghê tởm bằng. Nhưng thuở ấy chính Thiên Chúa thúc đẩy
tôi tìm đến những người hẩm hiu xấu số ấy. Tôi theo lệnh Chúa và từ đó mọi sự
đều biến đổi. Nhưng việc trước kia tôi cho là khó khăn không thể nào vượt qua
được, nay bỗng trở nên rất dễ dàng. Rồi không bao lâu nữa, tôi từ bỏ hẳn thế
gian”.
Những người mắc bệnh
phong, thời ấy ở khắp Châu Âu, thường lê gót trên các nẻo đường. Họ đã bị gạt
ra ngoài lề xã hội. Vừa thoáng thấy họ, người ta đã vội tìm lối rẽ để khỏi phải
ghé mắt nhìn tấm thân tàn rữa đầy máu mủ hôi tanh. Tất nhiên, trước đây một con
người như Phanxicô, bao giờ cũng trưng diện bảnh bao, chỉ quen tiếp xúc với lớp
người giàu có cao sang, thì làm sao đến gần được những bệnh nhân hôi tanh ghê
tởm ấy. Có giàu lòng bác ái, thì cũng chỉ gián tiếp nhờ những người trung gian
cấp phát của bố thí mà thôi.
Nhưng một hôm, thả lỏng
dây cương cho ngựa đi từng bước ở một nẻo đường quanh, anh chàng phong lưu công
tử bỗng gặp một người phong đối diện. Phản ứng tự nhiên là gò cương quay ngựa
lại. Nhưng Phanxicô trấn tĩnh được ngay, chàng vội vàng xuống ngựa, mở rộng hai
tay ôm lấy người bạn tàn phế, kính cẩn trao cho một số tiền làm quà giao hảo.
Phút chốc một niềm vui dâng cao xâm chiếm cả toàn thân chàng. Thiên Chúa đã giữ
lời hứa. Người đã đổi cay đắng ra ngọt ngào cho những ai biết mến chuộng cay
đắng hơn ngọt ngào.
Lần thứ nhất người hiệp sĩ
chiến thắng được mình. Vẫn chưa lấy làm đủ. Chàng vội lên ngựa phi nhanh về một
trại phong gần thành. Đến nơi, chàng vào hẳn trong lữ viện của mọi đau khổ ở
trần gian này, mời tất cả các người phong ở đấy lại, rồi tha thiết xin họ tha
thứ cho chàng cái tội đã để lòng coi khinh họ bấy lâu. Chàng ở lại giữa họ,
thân mật truyện trò và an ủi họ. Dùng dằng không nỡ dứt, trước lúc ra về, chàng
biếu mỗi người một món tiền. Và như để hứa hẹn một ngày mai trở lại chung sống
với họ, lúc cáo biệt, Phanxicô không ngần ngại hôn lên mặt tất cả các bệnh
nhân.
Mười mấy năm sau, khi đã
đi tới cùng con đường thánh thiện, trong Di chúc, cuộc gặp gỡ đầu tiên này còn
để lại một dư vị dịu dàng êm đẹp như một mối tình đầu. Mà thật, đây chính là
một mối tình chứ không phải chỉ là một tấm lòng từ thiện đối với một phần nhân
loại đau khổ. Cặp mắt siêu nhiên của Phanxicô đã nhận thấy, qua những tấm thân
tàn tật ấy, hình tượng của một tấm thân đã tan nát treo trên núi Sọ. Trên hình
thù ghê tởm của những người phong, Phanxicô đã yêu mến hình ảnh Con Người mà
Thánh vịnh 21 đã ghi những nét thảm thương: “Tôi chỉ là thân sâu bọ, không phải
là một con người nữa. Tôi là vật cho thiên hạ dể duôi, là giống cho muôn dân
ghê tởm”.