THÁNH AMBRÔSIÔ
Thánh Ambrôsiô nổi tiếng là một người có những
quyết định táo bạo ảnh hưởng đến đời sống của những người cùng thời.
Một trong các người viết tiểu sử về thánh Ambrôsiô nói rằng: vào ngày Phán
Xét Chung sẽ vẫn còn sự tách biệt giữa những người thích thánh nhân và những
người cực kỳ ghét bỏ ngài. Thánh Ambrôsiô nổi tiếng là một người có những quyết
định táo bạo ảnh hưởng đến đời sống của những người cùng thời.
Vào năm 33 tuổi, thánh Ambrôsiô đã có tất cả mọi sự - một sự nghiệp đầy hứa
hẹn là luật sư, một vị thế quan trọng trong chính trường là tổng trấn Milan,
ngoài ra ngài còn là người bạn và đồng chí với hoàng đế, cùng với một gia tài kếch
sù.
Và rồi vị giám mục của Milan từ trần. Vào lúc ấy, khoảng năm 374, nhiều tà
giáo muốn tiêu diệt Giáo Hội. Vị cố giám mục Milan từng hậu thuẫn cho lạc giáo
Arian chống lại giáo huấn về thiên tính của Ðức Kitô. Vậy ai sẽ là người kế vị
- người Công Giáo hay người của phe Arian? Cả hai phe đụng độ nhau ở vương cung
thánh đường và một cuộc bạo động xảy ra.
Duy trì trật tự công cộng là trách nhiệm của quan tổng trấn Ambrôsiô, nên
ngài vội vã chạy đến nhà thờ và hùng hồn lên tiếng, không ủng hộ phe phái nào cả,
nhưng ủng hộ sự hoà bình. Ngài xin dân chúng hãy bình tĩnh, kềm chế sự nóng nẩy
và chọn lựa giám mục mà không cần phải xô xát.
Trong khi ngài đang nói, bỗng dưng có người hô to, "Bầu Ambrôsiô làm
giám mục!" Thế là tất cả mọi người đều đồng thanh, "Ambrôsiô là giám
mục!"
Các vị giám mục khác của tỉnh thì quá vui mừng khi được phủi tay trước vấn
đề khó khăn này. Nhưng Ambrôsiô không dễ hy sinh một sự nghiệp đầy hứa hẹn để
chấp nhận công việc của một giám mục đầy nguy hiểm - một công việc ảnh hưởng đến
tính mạng trong thời lạc giáo. Bởi thế Ambrôsiô bỏ trốn. Khi ngài cầu viện đến
hoàng đế để thay đổi quyết định nói trên với lý do là ngài chưa rửa tội, vị
hoàng đế lại tuyên bố rằng ông rất vui mừng khi chọn được quan tổng trấn thích
hợp với chức giám mục. Ambrôsiô trốn tránh trong nhà của một nghị sĩ, nhưng ông
này đã đem nộp Ambrôsiô khi ông biết quyết định của hoàng đế.
Không còn biết trốn vào đâu nữa, Ambrôsiô ra đầu hàng. Vì ngài bị ép buộc
phải chấp nhận chức giám mục, nên sẽ không ai ngạc nhiên nếu ngài vẫn tiếp tục
lối sống cũ, như trước khi được tấn phong. Tuy nhiên, ngay sau đó Ambrôsiô đã
phân phát tài sản cho người nghèo và tự đặt mình dưới sự chỉ dẫn của Thánh
Simplician để học thần học và Kinh Thánh.
Phe Arian tưởng rằng Ambrôsiô sẽ là giám mục "của họ" vì ngài từng
là một viên chức của triều đình, và nhiều người trong chính quyền đều thuộc phe
Arian. Nhưng Ambrôsiô đã dùng sở trường của một luật sư và tài hùng biện để chống
lại phe Arian bất cứ nơi nào, dù ở nhà thờ, triều đình, thượng viện, hay ngay cả
trong hoàng tộc. Tính ngoan cố của ngài khi không chấp nhận chức giám mục lúc đầu,
nay lại trở thành vũ khí trong cuộc chiến chống lại lạc giáo và giúp ngài quyết
tâm theo đuổi sự thánh thiện.
Khi người Goth xâm chiếm đế quốc và bắt nhiều người làm con tin, Ðức Giám Mục
Ambrôsiô đã phải dùng chính tài sản của mình để chuộc. Ngài nói sự bác ái có
giá trị nhất là chuộc kẻ tù đầy. Ngay cả các bình vàng của Giáo Hội, ngài cũng
đem bán để lấy tiền chuộc. Ngài nói, "Cứu vớt các linh hồn cho Chúa thì tốt
hơn là duy trì tài sản. Ðức Kitô đã sai các tông đồ đi rao giảng mà không có
vàng bạc, và cũng không cần vàng bạc để thành lập Giáo Hội của Người. Giáo Hội
làm chủ vàng bạc, không phải để tích trữ, nhưng để phân phối và giúp đỡ những
người kém may mắn."
"Chắc chắn Chúa sẽ hỏi chúng ta: "Tại
sao con lại để quá nhiều người nghèo đói? Vì con có vàng bạc, con phải cấp dưỡng
cho họ" Có thể nào chúng ta trả lời rằng: "Vì con không muốn để đền
thờ của Chúa không được trang hoàng." Nhưng những gì không mua được bởi
vàng bạc thì cũng không có giá trị bởi vàng bạc. Phương cách tốt nhất để sử dụng
vàng bạc của Ðấng Cứu Thế và hãy cứu vớt những người lâm cảnh hoạn nạn."
Ðức Giám Mục Ambrôsiô luôn luôn lưu tâm đến người nghèo hơn là quyền lực. Ngài
thường khiển trách người giầu khi lãng quên người nghèo: "Thiên Chúa tạo nên vũ trụ trong một phương cách để tất cả những
gì là của chung sẽ đem lại no ấm cho con người, và trái đất là sở hữu chung của
tất cả mọi người. Tại sao bạn lại từ chối một người cũng có quyền đối với thiên
nhiên như bạn? Của cải bạn cho người ăn xin không phải của chính bạn, nhưng đó
là phần của người ấy mà bạn phải hoàn trả cho họ. Trái đất thuộc về tất cả mọi
người. Bởi thế, bạn đang trả nợ mà lại nghĩ đang ban bố một ơn huệ."
Khi hoàng đế từ trần, Hoàng Hậu Justina, một người phe Arian, trở thành nhiếp
chính cho đứa con trai bốn tuổi. Maximus, một cựu sĩ quan Rôma, biết rằng cái
chết của hoàng đế sẽ làm suy yếu đế quốc nên dự định tấn công. Justina xin
Ambrôsiô thương lượng với tên này. Mặc dù Justina là một kẻ thù, Ambrôsiô đã
lên đường thi hành nhiệm vụ và đã thuyết phục được Maxima ngừng xâm lăng.
Thay vì biết ơn Ambrôsiô, Hoàng Hậu Justina lại yêu cầu Ðức Giám Mục Ambrôsiô
trao lại vương cung thánh đường cho phe Arian. Thánh nhân trả lời rằng ngài
không bao giờ nhường đền thờ của Thiên Chúa.
Dân chúng đứng về phe Ðức Giám Mục Ambrôsiô. Ngài thừa khả năng để thực hiện
cuộc đảo chánh lật đổ Justina. Nhưng ngài thận trọng không dùng bất cứ lời nói
hay hành động nào để khích động dân chúng.
Khi một số người Công Giáo bắt giữ một linh mục phe Arian và kết án tử
hình, Ðức Giám Mục Ambrôsiô đã nhân danh hòa bình xin tha cho vị linh mục này
và nói rằng: Thiên Chúa sẽ phải đau khổ khi thấy cảnh máu chảy thịt rơi. Ðức
Ambrôsiô gửi các linh mục và phó tế của ngài đến giải thoát cho vị linh mục
Arian này.
Sau đó Hoàng Hậu Justina thuyết phục con mình ban bố luật lệ để hợp pháp
hóa lạc giáo Arian và cấm người Công Giáo không được chống đối người Arian. Không
ai có thể đệ trình một thỉnh cầu chống với một tổ chức tôn giáo đang có thế lực.
Vào Chúa Nhật Lễ Lá, trong bài giảng, Ðức Giám Mục Ambrôsiô tuyên bố không
nhường lại các nhà thờ. Cả giáo đoàn, vì lo sợ cho tính mạng, đã phòng thủ
trong nhà thờ với vị chủ chăn là Ðức Giám Mục Ambrôsiô. Quân triều đình bao vây
chung quanh ngăn chặn mọi đường tiếp tế, để dân chúng vì đói mà phải ra đầu
hàng. Cho đến ngày Chúa Nhật Phục Sinh, tất cả mọi người vẫn kiên trì phòng thủ.
Khi chạm trán với lực lượng bao vây, Ðức Giám Mục Ambrôsiô nói, "Vũ khí của tôi chỉ là nước mắt. Tôi
không muốn từ bỏ nơi đây, nhưng tôi không chống cự bằng võ lực."
Ðể trấn an dân chúng đang khiếp sợ, Ðức Giám Mục Ambrôsiô dạy họ hát thánh
vịnh do chính ngài sáng tác. Ngài chia cộng đoàn làm hai bên để đối đáp. Ðây là
lần đầu tiên việc hát đáp ca được ghi nhận trong lịch sử Giáo Hội.
Tiếng nhạc và lời kinh vượt ra ngoài bốn bức tường của thánh đường và làm
rúng động tâm hồn các binh lính. Không bao lâu, chính họ cũng cất tiếng phụ họa.
Sự vây hãm chấm dứt.
Vì biết quân triều đình đang tập trung vào việc chống đối người Công Giáo,
Maximus một lần nữa lại quyết định tấn công Rôma. Justina và hoàng tộc thật
kinh hãi. Không biết trông vào ai, sau cùng họ lại quay về với người mà họ từng
tấn công và đe dọa. Họ xin Ðức Giám Mục Ambrôsiô đến gặp Maximus và ngăn chặn sự
tấn công.
Trong một hành động tha thứ có thể nói lạ lùng, Ðức Giám Mục Ambrôsiô lại
thi hành nhiệm vụ cho kẻ thù. Khi Maximus từ chối thoả hiệp, ngài vội vã trở về
để chuẩn bị. Justina và hoàng tộc trốn sang Hy Lạp, trong khi Ðức Giám Mục
Ambrôsiô ở lại chống đỡ. May mắn thay, vị hoàng đế đông phương là Theodosius đã
can thiệp và đánh bại Maximus. Tuy nhiên, sau đó Theodosius đã chiếm quyền kiểm
soát toàn thể đế quốc Rôma. Theodosius là người Công Giáo và sau này trở thành
người bạn chí thiết của Ðức Giám Mục Ambrôsiô.
Ðức Giám Mục Ambrôsiô từ trần năm 397, khoảng 57 tuổi. Lễ kính được đặt vào
ngày 7 tháng Mười Hai, là ngày ngài "bị" tấn phong giám mục.