VỀ HƯU
“Tôi nghỉ hưu
trong việc làm chứ không về hưu trong cuộc sống” (Vô Danh)
Việt Nam Tự Điển định
nghĩa hưu trí là hồi hưu hay về hưu, thôi việc khi đúng hạn hay đúng tuổi theo
quy chế và mỗi tháng hay mỗi ba tháng được lãnh một phần lương để dưỡng già.
Tự điển American
Heritage định nghĩa hưu trí (Retire) là rời khỏi nghề nghiệp hay đời sống công
cộng để sống nhàn rỗi (leisure) với lợi tức, tiền tiết kiệm hay tiền hưu của
mình.
Định nghĩa gọn, ngắn
nhưng có nhiều điều cần được giải thích rõ ràng hơn, trước khi quyết định rời bỏ
công việc. Vì nghỉ việc, về hưu là điều mà người công, tư chức nào cũng phải
nghĩ đến ít nhất một lần trong cuộc đời.
1- Cảm nghĩ về
sự nghỉ hưu
Có ý kiến cho rằng nghỉ
hưu là cần thiết và là phần thưởng sau nhiều năm làm việc khó nhọc.
Có người cho rằng đây
là một cuộc nghỉ hè bất tận và không gián đoạn. Ta tự do quyết định và kiểm
soát cách sử dụng thời giờ trong ngày. Ngủ dậy giờ nào cũng được. Không còn
sáng thứ hai đầu tuần uể oải chẳng muốn đi làm.
Sáng ra, uống ly cà
phê, vào giường nằm đọc tờ báo từ trang nhất tới trang cuối. La cà ở các trung
tâm thương mại vào lúc vắng người. Đi du lịch, thăm viếng bạn bè gần xa. Làm những
việc mà trước đây muốn làm nhưng không có thời giờ.
Đồng thời cũng để vui
hưởng cuộc đời khi còn sức khỏe, kẻo mai mốt chống gậy run rẩy đi chơi hoặc phải
nhờ vợ con xốc nách dìu đi thăm danh lam thắng cảnh thì cũng chẳng vui gì.
Cũng có ý kiến dè dặt,
cho rằng “điên à, về hưu thì chỉ chết sớm.”
Với những vị này, thời
gian nghỉ hưu sẽ kéo dài vô vị và tẻ nhạt. Trước đây, đến sở đều đặn mỗi ngày,
dù trong lòng vui hay buồn, thời gian nó qua mau. Bây giờ dư ra mỗi tuần hơn 60
giờ, làm gì cho hết. Không nhẽ hết rửa xe rồi lại lau nhà. Coi chừng kẻo lại mắc
chứng buồn phiền, đau ốm.
Thống kê cho hay số
người không làm việc, không có sinh hoạt gì, tự tử bốn lần cao hơn ở các nhóm
khác, vì trầm cảm, căng thẳng thần kinh do quá nhàn rỗi gây ra.
Nghỉ hưu mà không có
sinh hoạt, chương trình thì nào có khác gì người thất nghiệp, và đã được xếp loại
vào một trong chín nguyên nhân gây căng thẳng tâm thần trong đời sống. Nhất là
đối với người đã giữ chức vụ cao, quan trọng thì khi về hưu cảm thấy như mình
rơi vào khoảng không: mất uy quyền, địa vị trong xã hội, không còn là một thành
phần của guồng máy lãnh đạo, bị lãng quên. Nếu không có một chương trình sống
thì những người này dễ rơi vào tình trạng rối loạn tình cảm, rất trầm trọng
ngay trong năm vừa mới về hưu và là môi trường màu mỡ cho bệnh tật tới thăm.
Ý kiến khác lại cho rằng
về hưu là một quan niệm không thực tế, hoang tưởng, ít người thực hiện được. Một
trong những lý do chính là khi hoàn toàn nghỉ việc ở tuổi 65, khoảng 80% dân
hưu sẽ bị thiếu hụt về tài chính. Trung bình, ta cần 70-80% lợi tức lúc đi làm
để đủ chi dùng khi về hưu và sống thêm 15 hay 20 năm nữa.
Họ cũng cho là công thức:
thanh thiếu niên đi học để có kiến thức, trung niên đi làm, lập gia đình, nuôi
con; già về hưu hưởng nhàn, cần được xét lại. Nó không giúp cho kinh tế quốc
gia, là nguy cơ làm ngắn tuổi thọ, và làm thất thoát tài năng kinh nghiệm.
Khi một người tiếp tục
đi làm thì sẽ có thêm tiền đóng vào quỹ hưu bổng, thay vì rút ra; sẽ tăng lợi tức
ở tổng số người cao tuổi; số người nhận an sinh xã hội và hưu bổng sẽ giảm đi.
Về mặt tâm lý, người
cao tuổi đi làm cảm thấy hãnh diện là còn hữu dụng cho xã hội. Về tuổi thọ, thì
dân vùng Capcase được tiếng là thọ lâu, họ không hoàn toàn nghỉ việc, trừ khi bị
bất lực thể chất.
Thống kê cho biết, người
có nghề chuyên môn ít về hưu nhất, tiếp đến lớp lao động trí thức, thợ có tay
nghề, rồi lớp lao động chân tay, không nghề chuyên môn.
Những năm gần đây,
khuynh hướng của nhiều người là về hưu đợt một, đợt hai rồi vĩnh viễn.
Sẽ có người nghỉ từ việc
căn bản đã đeo đuổi gần suốt cuộc đời, để chuyển sang một công việc khác: việc
trước đây muốn làm mà không có thì giờ, việc mới học do tiến bộ của kỹ thuật,
khoa học. Họ có thể làm bán thời gian, làm việc tại nhà, làm theo giờ uyển chuyển,
làm theo lối khế ước lãnh tiền theo dịch vụ, làm chung dịch vụ với người khác.
Cũng có người nghỉ
phép định kỳ ở công việc chính để đi du lịch, học hỏi kiến thức mới, dung hòa
được giữa làm việc và giải trí, nhàn rỗi.
2- Những sửa
soạn trước khi về hưu
Khi đã quyết định về
hưu thì phải sửa soạn cho chu đáo, nếu không hưu sẽ trở thành một nếp sống với
nhiều căng thẳng vì ta sẽ chuyển từ giai đoạn năng động, có trật tự, đầy đủ vật
chất, sang thời kỳ ngược lại: Nhiều thời gian nhàn rỗi, lợi tức giảm, liên lạc
ít, trách nhiệm trong xã hội xuống dưới mức trung bình.
Theo ý kiến chung, có
4 vấn đề ta cần cân nhắc kỹ càng: Ổn định tài chính, duy trì sức khỏe, đặt mục
tiêu cuộc sống và sắp xếp nơi ở.
Xin lần lượt tìm hiểu
từng tiết mục qua kinh nghiệm của các nhà chuyên môn.
a- Ổn định tài chính.
Đây là điểm then chốt
vì tài chính có thăng bằng thì mọi sắp xếp khác mới hanh thông. Phải có một kế
hoạch cho nhu cầu vật chất của giai đoạn về già, không cần cao lắm, nhưng khi
thiếu, nó sẽ là một thảm họa cho đời sống tâm thần, thể xác, đồng thời sẽ gây
ra nhiều xáo trộn trong gia đình.
b- Duy trì sức khỏe.
Ngoại trừ khi mới sinh
ra, ta trông cậy ở cha mẹ trong vấn đề duy trì sức khỏe và đời sống, dịch vụ
này là việc ta phải tự thực hiện trong suốt cuộc đời, nhất là khi về già.
Hãy đừng để cho mình
trở nên một gánh nặng cho người thân yêu vì sự đau ốm của mình.
Không phung phí sức khỏe,
ăn uống cân bằng dinh dưỡng, tập luyện cơ thể, giữ vững triết lý sống, tránh những
thói quen gây hại, quan tâm đến vấn đề y tế.
c- Mục tiêu đời sống.
Khi về hưu, ta sẽ có
60 giờ trống mỗi tuần, nên cần thiết lập một chương trình với mục đích, ý nghĩa
cho khoảng trống đó.
Có những mục giải trí,
những việc làm tình nguyện, những sinh hoạt cộng đồng.
Có những khóa học ngắn
hạn với nhiều chương trình hợp với tuổi già.
Tiêu dùng thời gian trống
đó một cách hợp lý, không phí phạm. Thích nghi với thì giờ của người bạn đời.
Vui hưởng tuổi già với con cháu.
d- Sắp xếp nơi ở.
Khi tính đến việc về
hưu là vợ chồng đã phải suy nghĩ coi xem ở lại căn nhà hiện tại hoặc dọn đi nơi
khác, mà dọn thì dọn đi đâu?
Khi xưa, tam tứ đại đồng
đường, con cháu không cùng nhà cũng cùng tỉnh, vui buồn có nhau.
Nay vì công việc, sinh
kế, con cái mỗi đứa một nơi, thế là bố mẹ chỉ lăm le là khi về hưu, ta sẽ dọn về
ở gần chúng nó. Tình cảm người mình đối với gia đình, ruột thịt sao mà sâu đậm.
Nhưng trước khi dừng lại
ở quyết định này, ta cũng nên nghĩ là liệu sống chung có thích hợp với lối sống
của vợ chồng mình không; mình giúp chúng baby sitting bầy cháu nhưng cách mình
nuôi có trái ngược với cách mà chúng được học qua sách vở, nhà trường?
Hơn nữa, các con còn
trẻ, ngộ nhỡ vài năm nữa, vì công ăn việc làm, chúng di chuyển đi nới khác, thì
mình sẽ ra sao?
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Tuyển tập Videos Sống
Vui Sống Khoẻ
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Vài hàng giới thiệu:
Xin trân trọng giới thiệu tuyển tập Videos "Sống Vui Sống Khoẻ" của
BS Nguyễn Ý Đức. Tuyển tập này là những bài nói chuyện hữu ích về y tế, dinh dưỡng
và sức khoẻ của BS Nguyễn Ý Đức trên các đài truyền hình được đưa lên Internet.
Cùng với bộ sách "Câu Chuyện Thầy Lang" và những ấn phẩm đã được xuất
bản, những bài viết trên Internet, tuyển tập Videos "Sống Vui Sống Khoẻ"
này sẽ cung cấp nhiều thông tin hữu ích, đóng góp vào việc cải thiện vấn đề sức
khỏe cho cộng đồng người Việt Nam khắp nơi.