"Các con cứ để
thánh ý Chúa được thực hiện." (Anrê Nguyễn Kim Thông)
Trong bài tin mừng ta
vừa nghe, Chúa Giêsu đã quả quyết với Ông Nicôđêmô:
"Thiên Chúa đã yêu thế gian đến nỗi đã ban Con một Người, để
tất cả những ai tin ở con của Người, thì không phải hư mất, nhưng
được sống đời đời."
Thực vậy, niềm tin vào
Chúa Kitô đã khiến tất cả các vị tử đạo sẵn sàng bỏ những gì thân
yêu nhất trên đời, đã chấp nhận những đau khổ cơ cực ngoài sự tưởng
tượng, nhằm mục đích không bị án phát, nhưng được sống đời đời với
Chúa.
Khi ông Anrê Nguyễn Kim
Thông (tử đạo ngày 15.7.1855, 65 tuổi) bị bắt: Quan tỉnh vốn quan biết
Ông từ hồi làm lý trưởng, và trước đây được Ông đãi ngộ rất hâu, nên
tỏ ra rộng lượng với Ông, nhờ đó Ông không bị đánh đập, thỉnh thoảng
còn được phép về thăm nhà. Ông lợi dụng cơ hội này, khuyên nhủ con
cháu trung thành với Chúa trong mọi hoàn cảnh. Ông nói:
"Tôi đã già. Chẳng còn ham sống lâu nữa, tôi sãn sàng chịu
tù đầy và chịu chết vì Đức Kitô. Nhất định tôi không vận động xin
tha."
Rồi Ông lại trở về
trình diện quan cai ngục.
Đã nhiều lần quan tỉnh
gọi Ông Thông ra công đường, nhỏ nhẹ khuyên ông bỏ đạo. Quan nói:
"Ông chỉ cần giẫm lên Thập Tự đi, chỉ tôi và Ông biết thôi,
rồi về xưng tội là xong, chớ có chi phải sợ."
Ông trả lời:
"Không, Thập Giá mà tôi thờ kính, giẫm lên sao được!"
Và Ông khẳng định với
quan:
"Thà tôi chịu lưu đầy và chịu chết, chứ tôi không chối
đạo."
Sau ba tháng tù, Ông
nhận được án phạt bị lưu đầy vàp Vĩnh Long. Các con Ông dự tính bỏ
tiền vận động xin giảm án, nhưng Ông khuyên can: "Các con cứ để thánh ý Chúa được thực hiện."
Nguyễn Kim Thông sinh năm
1790, tại Gò Thị, một họ đạo kỳ cựu lớn và bậc nhất của địa phận
Đông, Đàng Trong, thuộc xã Phước Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định.
Là chủ một gia đình khá giả, đạo đức, Ông Thông đã tận tình giáo
dục con cái. Hai Người con Ông đã được Chúa gọi: Một người làm linh
mục là Nguyễn Kim Thư, và một người là nữ tu dòng Mến Thánh giá tên
Anna Nhường.
Được dân làng tín
nhiệm, Ông giữ chức vụ lý trưởng và phục vụ dân làng, bất kể lương
hay giáo. Về sau Ông được đề cử làm trùm họ Gò Thị, rồi được Đức
Cha Thể đặt làm chánh trương, tức trùm cả hạt Bình Định.
Ngoài gương liêm chính
và bác ái, Ông Anrê còn thừa hưởng truyền thống của họ Gò Thị về
lòng sùng kính Đức Mẹ. Hằng ngày Ông lần chuỗi Mân Côi, Ông xây cất
một nhà nguyện dâng kính trái tim vẹn sạch Đức Mẹ. Là một tông đồ
giáo dân, Ông trợ giúp các Giáo sĩ rất đắc lực, khéo léo tìm nơi
trú ẩn cho các ngài trong thời bách hại ngay tại nhà Ông, hoặc nơi
khác an toàn hơn. Về hoạt động bác ái, từ thiện, Ông là ân nhân cả
vật chất lẫn tin thần, cho một viện Mồ Côi trong tỉnh.
Ông Chánh trương Thông
có một người cháu tên là Út, tính ngang tàng, phóng đãng, nên hay bị
Ông quở mắng. Để trả thù, hắn viết một bức thư nặc danh lên quan
tỉnh, tố cáo Ông về tội về tội chứa chấp đạo trưởng. Thế là quan
quân kéo đến vây bắt Ông cùng với bốn giáo sĩ khác, đem giam vào
ngục ở Bình Định.
Sau ba tháng tù, Ông
Thông nhận được án phạt bị đầy vào Vĩnh Long. Đường vào Nam xa xôi,
Ông Thông cùng đi với bốn chứng nhân khác. Những chứng nhân này bị
đầy vào Vĩnh Long. Vì tuổi già sức yếu, lại phải mang gông xiềng,
Ông bước đi một cách rất khó khăn, mệt nhọc. Mỗi ngày chỉ đi được
bảy tám dặm dưới ánh nắng gay gắt. Tối đến, đoàn tù nhân được tạm
giam trong các đồn quan, hay nhà tù địa phương. Được vài ba ngày, lính
thấy Ông đuối sức quá, sợ không thể đi tới nơi, thì thương tình tháo
gông xiềng cho Ông. Khi ngang qua tỉnh Bình Thuận, Ông may mắn gặp linh
mục Nguyễn Kim Thư, con của Ông, Ông xin lãnh bí tích hòa giải.
Đến Chợ Quán, thấy tình trạng
sức khỏe của Ông quá tàn tạ, Cha Được đã đến ban phép xức dầu cho Ông. Sau đó
Ông lại phải mang gông xiềng tiếp. Bốn người bạn tù của Ông đã tới Vĩnh Long
trước, báo tin cho Cha Bề Trên Borelle Hòa, về tình trạng nguy tử của ông. Cha
Hòa liền cử một y sĩ đến Mỹ Tho, săn sóc Ông. Nhưng không kịp nữa, vì khi chứng
nhân của Chúa đặt chân lên đất lưu đầy, chỉ kịp đọc kinh ăn năn tội, vài kinh
kính mừng rồi tắt thở. Hôm đó là ngày 15 tháng 5 năm 1855.
Thi hài vị tử đạo, được
viên y sĩ của Cha Hòa đem về Cái Nhum. Đến sau các con Ông: Linh mục Thư, Ông Ngọc,
Ông Xa dời về an tán tại nhà thờ Gò Thị. Hiện nay tại Gò Thị Gò Thị còn mộ của
Ông. Nhưng hài cốt đã được rời sang chủng viện Làng Sông (Bình Định).
***
Trong khi bị giam, một
hôm, quan án gọi thánh Laurensô Ngôn (tử đạo ngày 22.5.1862, 22 tuổi) ra tòa và
dụ dỗ:
"Anh còn trẻ, sao lại dại đột muốn chết? Hãy bước qua thập, anh sẽ được
tha về với gia đình.”
Thánh Ngôn trả lời:
"Tôi giữ đạo tôn thờ Chúa tể trời đất. Thập giá là phương thế Thiên
Chúa dùng để cứu độ nhân loại, tôi chỉ có thể tôn kính, chứ không bao giờ chà đạp.
Nếu quan để tôi sống, tôi cảm ơn quan, còn không, tôi sẵn sàng và vui lòng chịu
chết vì niềm tin vào Chúa tôi.”
Thánh Laurensô Ngôn chào đời
năm 1840 trong một gia đình đạo đức, thuộc giáo xứ Lục Thủy (Nam Định). Ngài đã
lập gia đình và là một gia trưởng gương mẫu yêu thương vợ con. Một lần Ngài bị
bắt và bị ép buộc chối đạo. Có lẽ vì nặng lòng với gia đình, nhưng vì sợ phạm tội
bất trung với Chúa, Ngài đã hối lộ tiền bạc để được tự do. Ngài bị bắt lần thứ
hai ngày 8.9.1861, bị áp giải về phủ Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Trong tù, vì
lo lắng cho gia đình Ngài tìm cách trốn về để trấn an cha mẹ, vợ con khuyên tất
cả bền chí trung thành với đức tin, rồi Ngài trở lại nhà giam. Quan truyền lệnh
đóng gông và đưa Ngài sang trại giam An Xá, thuộc huyện Đông Quan (Nam Định).
Trong ngục, Thánh Ngôn chịu
nhiều khổ nhục vì Chúa thế mà Ngài vẫn chưa lấy làm đủ, Ngài còn ăn chay mỗi tuần
ba lần, Ngài thường hối hận ăn năn mỗi khi nhớ đến những lầm lỗi trong quá khứ.
Ngài còn an ủi khích lệ các đồng bạn cam đảm chấp nhận mọi cực hình, đừng bao
giờ xúc phạm đến Thiên Chúa: “Chúng ta
hãy bền vững kiên tâm, dù bị đánh đòn tra tấn giã man. Chúng ta hãy lo lắng sợ
hãi khi nghĩ đến tội chà đạp thánh giá.”
Trong một cuộc tra tấn,
khi lính tìm cách bắt Ngài chà đạp thánh giá, thì lúc đó Ngài quỳ phục xuống và
kính cẩn thờ lạy thánh giá. Thái độ khiến các quan càng nổi giận, lập án trảm
quyết Ngài. Tám tháng rưỡi sau ngày bị bắt, Ngài dã được diễm phúc đổ máu đào
vì Chúa.
Trước sự chứng kiến của
hai người thân nhất: Bà mẹ và người vợ hiền, Thánh Laurensô Ngôn hiên ngang bước
ra pháp trương An Triêm (huyện Đông Quan) lãnh triều thiên tử đạo ngày
22.5.1862.
Lm. Giuse Đỗ Đình Tiệm
Đề
tựa của Lm. HK