“Lạy Thánh Giá là gường Chúa tôi nằm
chết thay cho nhân loại, Thánh Giá là hình ảnh đức Tin đạo Công Giáo
mà hết mọi người phải thờ kính, nếu muốn được ơn Cứu Độ.” (Thánh Đaminh Trạch)
Mở đầu bài Tin Mừng Chúa bảo
chúng ta :
“Lòng các con đừng xao xuyến. Hãy tin vào Thiên Chúa và tin vào thầy.”
Trong lúc ngồi tù vì đạo
Chúa, khuôn mặt cha Đaminh Trạch (tử đạo
ngày18.9.1840, 47 tuổi) lúc nào cũng vui vẻ, cha thường nói:
“Tôi tuy sức yếu, nhưng đã vì đạo mà bị bắt, tôi chẳng sợ gì, cũng chẳng hối
tiếc chi.”
Trước tòa, lần nào cha
cũng bị tra hỏi về Cha Vọng, vị thừa sai ngoại quốc mà quan chưa bắt được. Quan
còn hứa trả tự do nếu chịu bước qua Thánh Giá, song Cha không chịu. Mặc
dầu ốm yếu, quan cũng bắt nọc cha cha ra đánh nhiều trận, bắt cha
mang gông và giam trong cầu tiêu. Một lần nữa, cha ra tòa, Trịnh Quang
Khanh chỉ vào Thánh Giá đặt dưới đất, và nói: “Đây Thập Tự, một là bước qua, hai là chết.” Cha Đaminh
không trả lời, tự động quỳ xuống hôn Thánh Giá và thờ lạy, rồi lớn
tiếng nguyện rằng: “Lạy Thánh Giá
là gường Chúa tôi nằm chết thay cho nhân loại, Thánh Giá là hình ảnh
đức Tin đạo Công Giáo mà hết mọi người phải thờ kính, nếu muốn được
ơn Cứu Độ.” Cầu nguyện xong, cha ngẩng mặt nhìn quan: “Bẩm quan, tôi chọn cái chết để khỏi
phạm tội rất nặng là bước qua ảnh Thánh.”
Cha Đaminh Trạch (Đoài),
quê Ngoại Vôi, giáo xứ Ngoại Bồi (Nam Định), sinh năm 1793. Cậu Trạch
ở với cha xứ từ hồi nhỏ. Thời thanh bình triều Gia Long, cậu có
hoàn cảnh được học đầy đủ chương trình tiểu và đại chủng viện, thụ
phong linh mục năm 30 tuổi. Năm sau cha xin vào dòng Đaminh và khấn ngày
3.6.1825. Cha Trạch là một linh mục sống nhiệm nhặt là kỷ luật. Tuy
bị chứng bệnh lao phổi, cha vẫn giữ luật ăn chay hãm mình và chu toàn
mọi công tác. Cha coi xứ Quần Cống, rồi về Lục Thủy đễ dưỡng bệnh,
nhưng cũng nhận việc linh hướng các chủng sinh. Năm 1839, cha bị bắt ở
Ngọc Cục, nhưng được dân làng bỏ 200 quan tiền để chuộc. Từ đó cha
trọ nhà ông lang Thiện và ông trùm Bảo ở Trà Lũ.
Ngày 11.4.1840, khi lên
thăm hai linh mục Vinh và Thản ở Ngưỡng Nhân, cha bị quân lính phát
hiện, do tình trạng bệnh hoạn, sức yếu chân chậm, không chạy trốn
được trên đường về Tử Liêu, cha bị bắt và dẫn về phủ Xuân Trường.
Sau một thời gian tra hỏi ở đây, cha Trạch được chuyển qua ngục thất Nam
Định. Sự hiện diện của cha trong ngục là niềm vui và an ủi cho nhiều
phạm nhân đang bị giam ở đó. Mặc dù sức đã kiệt, cha Trạch vẫn cố
gắng khuyên các giáo hữu và giải tội cho họ, đặt biệt cha đã giúp
thầy Tôma Toán, sau khi đạp lên Thánh Giá lần thứ hai, thống hối trở
về với Chúa. Cha kêu mời anh em cùng cầu nguyện, nhất là đọc kinh Mân
Côi.
Quan tổng đốc biểu
lính khiêng cha qua Thánh Giá, nhưng cha co chân lên mặc cho lính đánh
đập. Các quan đồng thanh kết án xử cha. Ngày 18.9.1840, bản án được
vua Minh Mạng châu phê ra tới Nam Định, và bản án được thi hành ngày
hôm ấy. Tại pháp trường Bảy Mẫu, sau mấy phút cầu nguyện, cha cúi
đầu lánh nhát gươm tử Đạo. Thi thể cha được an táng tại chỗ, năm sau
các tín hữu cải lên rước về nhà chung Lục Thủy
Thánh Phaolô Đổng sinh
năm 1820 tại họ đạo Vực Đường giáo xứ Cao Xá (Hưng Yên). Ông Đổng
từng giữ chức thủ hạ, trông coi sổ sách, tài sản họ đạo trong nhiều
năm.
Chiếu chỉ 5.8.1861 như
sau: Mọi tín đồ Gia tô giáo phải thích tự vào hai bên má, một bên
chữ "Gia tô tả đạo” một bên tên xã huyện của tội nhân.
Thi hành chiếu chỉ cấm
đạo, các quan đi tới từng làng công giáo, đặt tượng thánh giá ở
nhiều lối đi, ép buộc mọi người phải đạp lên. Ai không chịu đạp
Thánh Giá thì bi trói lại, đóng gông giải về tỉnh. Ông Đổng bị bắt
trong trường hợp đó ngày 25.11.1861.
Ông bị giải về phủ Ân
Thi. Tại đây, quan hứa sẽ cho nhiều tiền nếu ông bỏ đạo. Nhưng ông
nhất mực từ chối và khẳng định với quan về lòng trung thành với Chúa Kitô. Do đó
ông bị hành hạ, mang xiềng xích nặng. Sau đó lính được lệnh giải ông
về Hưng Yên. Vừa tới cửa thành, ông Phaolô Đổng thấy một Thánh Giá
đặt trên mặt đất, ai muốn qua phải đạp lên. Ông nhất quyết đứng lại
và không chịu bước qua. Lính đánh đập ông tàn nhẫn, nhưng vẫn không
cưỡng bức được Ông. Sau cùng, họ nhốt ông vào một cái cũi chật hẹp
để khiêng qua.
Gần một năm trong tù,
sống cực khổ, ông Đổng ban ngày phải mang gông, đêm đến chân chịu cùm
xích. Nhiều lần bị quan tra hỏi, trước sau như một, ông cương quyết
giữ vững Đức Tin. Lính đánh đập ông nhiều lần một cách dã man,
khiến thân mình Ông đầy thương tích đẫm máu.
Khi bị lính dùng sức
mạnh thích bốn chữ: "Gia tô tả đạo", cụ đã gạch xóa đi chữ
"tả" rồi nhờ người bạn tù viết thế vào đó chữ
"hữu" quan xem thấy nổi giận ra lệnh cấm cốc và lên án tử
hình, bản án được vua châu phê tức thời.
Ngày 3.6.1862, khi nghe
tin mình bị trảm quyết ông Đổng chẳng những không tỏ vẻ lo sợ, lại
vui mừng sấp mình xuống đất tạ ơn Chúa, cầu nguyện sốt sắng và đọc
kinh “Ăn năn tội.”
Trên đường ra pháp trường, thánh Phaolô Đổng (tử đạo
ngày 3.6.1862, 60 tuổi) bình tĩnh dọn mình chết và đọc kinh "Phó
Dâng": "Lạy Chúa tôi, tôi xin
phó dâng linh hồn và xác tôi ở tay Chúa tôi... chớ gì sống chết tôi
được giữ một lòng kính mến Chúa tôi. Amen."
Một nhát gươm của đao
phủ đã đưa linh hồn Ông về cõi trường sinh bất diệt
Lm. Giuse Đỗ Đình Tiệm
Đề
tựa của Lm. HK