HUYỀN
NHIỆM BA NGÔI
Bạn thân mến,
Trong mặc khải Thánh Kinh, có lẽ các bản
văn trình bày mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi chiếm một chỗ rất khiêm tốn. Câu văn
nổi tiếng nhất nói về Thiên Chúa Ba Ngôi được tìm thấy trong Tin Mừng Matthêu
đoạn 28, câu 19 mà chúng ta vừa nghe: “Anh em hãy đi và làm cho muôn dân trở
thành môn đệ, làm phép rửa cho họ nhân danh Chúa Cha và Chúa Con và Chúa Thánh
Thần”. Và phụng vụ đã không ngần ngại chọn lời chúc lành trong thư thứ hai của Thánh Phaolô gởi giáo đoàn Côrintô làm lời chào nhân danh Chúa Ba Ngôi đầu Thánh lễ : “Nguyện xin ân sủng Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, tình yêu của Chúa Cha và ơn thông hiệp của Chúa Thánh Thần…” (2 Cr 13:13).
Tín điều Một Chúa Ba Ngôi là cách người
Kitô chúng ta hiểu về mầu nhiệm Thiên Chúa. Cũng như anh em Do thái giáo và Hồi
giáo, chúng ta tuyên xưng một Thiên Chúa duy nhất, chứ không phải là ba Thiên
Chúa. Nhưng Thiên Chúa này được mạc khải cho chúng ta trong quan hệ ba chiều của
yêu thương giữa ngôi Cha, ngôi Con, và Thánh Linh. Ba Ngôi đồng hình đồng dạng
thành một đơn vị yêu thương duy nhất, nhưng lại có sự khác biệt: Cha không phải
là Con, Con không phải là Thánh Linh. Trong tương quan giữa Ba Ngôi, cả ba
không phải là các cá vị đơn lẻ, nhưng là mối tương quan hài hoà – hiệp nhất
trong khác biệt, đấy chính là bản thể của Thiên Chúa.
Thánh I-nhã thành Loyola đã cảm nghiệm
Ba Ngôi như ba nốt nhạc của một hợp âm – hài hoà nhưng không đơn điệu. Thiên
Chúa mà chúng ta tôn thờ không phải là một vị Thượng Đế cô độc ở một cõi xa xăm
nào đó, nhưng là một cộng đoàn hiệp thông yêu thương.
Đã có thời người ta cho rằng khoa học và
tôn giáo không đi đôi với nhau. Nhiều người cho rằng với óc quan sát và phương
pháp thực nghiệm, khoa học có thể giải thích tất cả những hiện tượng trên cõi đời
này. Một số người cực đoan hơn thì cho rằng khoa học có thể thay thế tôn giáo. Tin
vào khoa học thì không cần phải mê tín dị đoan, đi theo những tín điều lỗi thời
không thể kiểm chứng. Chẳng hạn như làm sao Ba lại bằng Một! Phản logic!
Thực ra về bản chất, khoa học thực nghiệm
không mâu thuẫn với tôn giáo. Càng khám phá sâu xa về vũ trụ bao la, con người
càng thấy mình nhỏ bé hơn, khiêm tốn hơn trong chiều sâu tri thức của mình. Ngay
cả trong đời sống con người, không phải điều gì cũng có thể giải thích được bằng
khoa học thực nghiệm. Tình yêu chẳng hạn. Ai có thể cân đong đo đếm được tình
yêu bằng những phương pháp khoa học thực nghiệm? Ngay cả khoa tâm lý học cũng chẳng định nghĩa
được tình yêu. Chỉ có ai đang yêu mới thực sự biết tình yêu là gì. Thế nên Một
Chúa Ba Ngôi không phải là điều gì có thể giải thích hoặc nghiên cứu thấu đáo. Con
kiến không thể nghiên cứu về con người một cách trọn vẹn được. Những gì con kiến
biết được về loài người chỉ thích hợp với ngôn ngữ của loài kiến mà thôi.
Đứng trước huyền nhiệm Thiên Chúa, cách
hay nhất là thinh lặng khiêm tốn biết ngôn ngữ của chúng ta có giới hạn. Đối với
mầu nhiệm Một Chúa Ba Ngôi, không một hình ảnh, một ngôn từ nào có thể diễn tả
cách chính xác, rõ ràng và đầy đủ được. Tuy vậy, chúng ta có thể tạm dùng một
vài hình ảnh từ cuộc sống để diễn tả ảnh hưởng của mầu nhiệm Ba Ngôi trong cuộc
đời mình.
Khi nhìn vào mặt trời chẳng hạn, chúng
ta có thấy được ánh sáng, sức nóng, và sức cháy. Cả ba đan quyện lấy nhau, đến
đỗi không thể tách biệt được đâu là ánh sáng, đâu là sức nóng, và đâu là sức
cháy của mặt trời. Nguồn năng lượng cháy bỏng là hình ảnh của Chúa Cha, ánh
sáng mặt trời là hình ảnh của Chúa Con, sức nóng bức xạ mặt trời là hình ảnh của
Chúa Thánh Thần. Ai nhìn thấy ánh sáng mặt trời thì biết mặt trời. Ai cảm nghiệm
được sức nóng của mặt trời thì biết mặt trời. Mặt trời mang lại sự sống cho
muôn loài muôn vật. Không có mặt trời thì sự sống trên trái đất này không thể tồn
tại như chúng ta đang thấy.
Ba Ngôi cũng có thể ví như một dòng sông
mang sự sống đến cho con người và muôn vật. Chúa Cha chính là cội nguồn của
dòng sông. Người đổ vào dòng sông nguồn nước phù sa mầu mỡ là tình yêu và ân sủng
của Người. Chúa Con là dòng sông chứa đựng nguồn nước tình yêu và ân sủng ấy. Và
Chúa Thánh Thần là sức đẩy để nguồn nước tình yêu chảy đến các tâm hồn.
Tách ra khỏi dòng sông, con cá sẽ chết. Càng
ở xa dòng sông, cánh đồng càng dễ nứt nẻ và khô cháy. Lẩy ra một nốt nhạc, nó
chỉ là một âm thanh trơ trọi, không còn là một bài ca. Đó chính là những hình ảnh
sống động giúp ta hiểu phần nào về mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi.
Bạn thân mến,
Chuyện kể rằng: Ngày kia, để bắt đầu viết
một thiên khảo luận về Chúa Ba Ngôi “De Trinitate”, thánh Augustine thành Hippo
đã đi dạo trên bờ biển để suy nghĩ và cầu nguyện. Bỗng chốc ngài nhìn thấy một
em bé đang dùng một chiếc vỏ sò múc nước và đổ vào một chiếc lỗ nhỏ trên bãi
cát. Augustine dừng chân hỏi: “Em làm gì thế?” Em bé trả lời: “Tôi muốn tát hết
nước biển vào trong chiếc lỗ này.” Augustine mỉm cười và nói: “Làm sao tát hết
được?” Nhưng cậu bé nghiêm nét mặt và nói: “Tôi làm việc này còn dễ hơn ngài
đang ảo vọng muốn trình bày cặn kẽ về Chúa Ba Ngôi.”
Nói đoạn, em bé biến mất. Augustine hiểu
rằng đó chính là một thiên thần được Chúa sai đến để nhắc nhở: trí khôn con người
thì quá nhỏ bé để hiểu về mầu nhiệm này. Thế nhưng, con tim của chúng ta lại đủ to lớn
để yêu mến Ngài. Thực vậy, mạc khải về Ba Ngôi đã tỏ lộ không phải để chúng ta
hiểu thấu, nhưng để chúng ta yêu mến.
Mầu nhiệm Ba Ngôi không chỉ là lời nói
suông, nhưng cần được đưa vào cuộc sống. Càng xa rời tình yêu của Thiên Chúa
bao nhiêu, con người càng cằn cỗi bấy nhiêu và rồi sẽ chết khô. Bởi đó, sống mầu
nhiệm Một Chúa Ba Ngôi chính là biết mở lòng mình ra để đón lấy nguồn nước tình
yêu và ân sủng của Người, để ta có thể sống và được sống dồi dào. Thiên Chúa chúng ta tôn thờ là Đấng Sáng Tạo,
Cứu Rỗi và Thánh Hóa.
Mỗi khi chúng ta cùng với Thiên Chúa
sáng tạo thế giới này, hàn gắn, chữa lành, và thăng hoa nó là chúng ta đang đi
sâu vào mầu nhiệm Ba Ngôi. Mỗi khi chúng
ta tập sống trong mối tương quan yêu thương và hiệp nhất trong sự khác biệt là
chúng ta đang tuyên xưng mầu nhiệm Một Chúa Ba Ngôi.
Hôm nay, mừng kính lễ Thiên Chúa Ba
Ngôi, chúng ta hãy cầu nguyện để được ơn cảm nghiệm và sống mầu nhiệm ấy. Có
như thế đời sống chúng ta ngày càng triển nở hơn, hạnh phúc hơn.
Bảo Lộc