THÁNH TÔMA AQUINÔ
(1225-1274)
Lm. Phêrô Nguyễn Ngọc Mỹ
Lược sử
Mọi người đều đồng ý rằng Thánh Tôma
Aquinô là tiếng nói trổi vượt của truyền thống Công Giáo về lý lẽ và về sự mặc khải của Thiên Chúa. Ngài là
một bậc thầy vĩ đại của Giáo Hội Công Giáo thời trung cổ, và được vinh danh với tước vị Tiến Sĩ Hội Thánh và Tiến Sĩ Thiên Thần.
Lúc 5 tuổi, ngài được cha mẹ cho vào
tu viện Biển Đức ở Monte Cassino với hy vọng ngài sẽ thích lối sống ấy và trở
nên 1 tu viện trưởng. Tại tu viện, các thầy giáo đều ngạc nhiên về sự tiến bộ
của ngài, và mọi bạn cùng lớp đều thua kém ngài về việc học cũng như việc trau
dồi nhân đức.
Khi đến tuổi khôn được lựa chọn con
đường cho chính mình, Thánh Tôma đã khước từ mọi sự của thế gian và quyết tâm
chọn Dòng Đa Minh trái với ý định của cha mẹ. Năm 1239,
lúc mười bảy tuổi, ngài gia nhập Dòng Đa Minh ở Naples. Theo lệnh của bà mẹ,
ngài bị các anh em bắt cóc và giam ở nhà trên một năm trời. Gia đình còn đi xa
hơn nữa bằng cách dùng một cô gái điếm đến dụ dỗ ngài. Nhưng tất cả mọi cố gắng
ấy đều vô hiệu, Thánh Tôma vẫn kiên trì với ơn gọi. Như một phần thưởng cho
sự trung tín này, Thiên Chúa đã ban cho ngài ơn thanh sạch tuyệt đối, mà nhờ đó
ngài xứng đáng với tước vị là "Tiến Sĩ Thiên Thần."
Sau khi tuyên khấn ở Naples, ngài theo học
ở Cologne với vị thầy nổi tiếng là Thánh Albert Cả. Ở đây ngài có biệt danh là
"bò câm", vì ngài to con và thường im lặng, nhưng thực sự ngài là một
người rất giỏi. Vào năm hai mươi hai tuổi, ngài được bổ nhiệm để dạy học tại
hai thành phố. Đồng thời ngài cũng bắt đầu công bố các sáng tác của ngài. Bốn
năm sau, ngài được gửi đến Balê. Vào năm ba mươi mốt tuổi, ngài đậu bằng tiến
sĩ.
Ở Balê, ngài được vinh dự làm bạn với
Vua Louis (sau này được phong thánh). Năm 1261, Đức Urbanô IV gọi ngài về Rôma
để dạy học, và ngài nhất quyết từ chối mọi vinh dự của một chức sắc trong giáo
hội. Không những Thánh Tôma có tài viết, mà ngài còn có tài giảng thuyết với
nhiều kết quả tốt đẹp.
Sự đóng góp lớn lao của ngài cho Giáo
Hội Công Giáo là các trước tác. Sự đồng nhất, sự hài hòa và sự liên tục của đức
tin và lý lẽ, của mặc khải và kiến thức loài người, được thấy đầy dẫy trong các
văn bản của ngài.
Tập "Summa Theologica" là
công trình sau cùng của ngài đề cập đến toàn thể thần học Công Giáo, nhưng
không may chưa được hoàn tất. Ngài ngưng sáng tác sau khi cử hành Thánh Lễ vào
ngày 6 tháng Mười Hai, 1273. Được hỏi lý do, ngài trả lời, "Tôi không thể tiếp
tục... Tất cả những gì tôi viết, đối với tôi dường như chỉ là cọng rơm so với
những gì tôi được thấy và những gì tôi được mặc khải." Ngài từ trần ngày 7
tháng Ba, 1274.
Thánh Tôma là một trong những thần
học gia vĩ đại và ảnh hưởng đến mọi thời đại. Ngài được phong thánh năm 1323 và
được Đức Giáo Hoàng Piô V tuyên xưng là Tiến Sĩ Hội Thánh.
Suy niệm 1: Lý lẽ
Mọi người đều đồng ý rằng Thánh Tôma Aquinô là tiếng nói trổi vượt của
truyền thống Công Giáo về lý lẽ và về sự mặc khải của Thiên Chúa.
Phải quyết tâm sử dụng đến lý lẽ, là món quà của Thiên Chúa, để học hỏi và
hiểu biết. Đồng thời phải chân nhận như thánh Tôma là sự nhận biết bất cứ chân
lý nào đều cần đến sự trợ giúp của Thiên Chúa, để sự hiểu biết đó được Ngài
thúc đẩy đến hành động.
Một điểm quan trọng là phải biết sử dụng lý lẽ thật đúng thì mới gặt hái
được nhiều lợi ích cho cả bản thân và tha nhân. Ngược lại nếu dùng sai thì sẽ
gây không thiếu những tai hại cho chính mình và thế giới.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con đáp trả hồng ân Chúa ban cho món quà quý giá là
lý lẽ bằng việc luôn dùng nó cho nên và đúng ý Chúa.
Suy niệm 2: Mặc khải
Mọi người đều đồng ý rằng Thánh Tôma Aquinô là tiếng nói trổi vượt của
truyền thống Công Giáo về lý lẽ và về sự mặc khải của Thiên Chúa.
Cần thiết phải có sự mặc khải của Thiên Chúa, vì nếu chỉ dựa vào ánh sáng
của lý trí, con người rất khó nhận biết Thiên Chúa, đúng như tâm tình của Thánh
Tôma: “Tất cả những gì tôi viết, đối với tôi dường như chỉ là cọng rơm so với
những gì tôi được thấy và những gì tôi được mặc khải”.
Câu chuyện Thánh Augúttinô đi dọc theo bờ biển để suy nghĩ về mầu nhiệm
Thiên Chúa Ba Ngôi là một xác minh. Một sứ thần dưới dạng một cô bé đã cho câu
trả lời: Trí óc hạn hẹp con người không tài nào thấu hiểu được các mầu nhiệm
của Thiên Chúa.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con khiêm tốn nhận ra tính hữu hạn của lý trí con
người.
Suy niệm 3: Vinh
danh
Thánh Tôma Aquinô là một bậc thầy vĩ đại của Giáo Hội Công Giáo thời trung
cổ, và được vinh danh với tước vị Tiến Sĩ Hội Thánh và Tiến Sĩ Thiên Thần.
Ngài nhận được vinh dự Tiến Sĩ Hội Thánh nhờ vào các trước tác thần học có
tầm ảnh hưởng đến mọi thời đại. Ngài xứng đáng với tước vị Tiến Sĩ Thiên Thần,
nhờ giữ được đức thanh sạch tuyệt đối, trước mọi nỗ lực dụ dỗ của một cô gái
điếm để kiên trì với ơn gọi
Ngoài ra ngài cũng có biệt danh là "bò câm", vì ngài to con và
thường im lặng, nhưng thực sự ngài là một người rất giỏi. Vào năm hai mươi hai
tuổi, ngài được bổ nhiệm để dạy học tại hai thành phố. Và năm 1261, Đức Urbanô IV
gọi ngài về Rôma để dạy học.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con đừng bao giờ tìm hư danh và cũng đừng làm gì vì
hư danh.
Suy niệm 4: Ý định
Thánh Tôma đã khước từ mọi sự của thế gian và quyết tâm chọn Dòng Đa Minh
trái với ý định của cha mẹ, là muốn ngài vào tu viện Biển Đức ở Monte Cassino
với hy vọng ngài sẽ trở nên một tu viện trưởng.
Để thực hiện ý định, mẹ ngài lệnh các anh em bắt cóc và giam ngài ở nhà
trên một năm trời. Thậm chí gia đình còn đi xa hơn nữa bằng cách dùng một cô
gái điếm đến dụ dỗ ngài.
Thật khó hiểu cách xử trí của một bậc làm cha làm mẹ như thế, khi bất chấp
thủ đoạn để đạt được ý định của mình, khi chủ trương mục đích biện minh cho
phương tiện.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp các bậc phụ huynh luôn cổ võ ơn gọi riêng của từng đứa con
cũng như đặc biệt chăm sóc đến ơn kêu gọi tu trì.
Suy niệm 5: Ơn gọi
tu trì
Tất cả mọi cố gắng nhằm đánh đổ ý hướng của Tôma đều vô hiệu, ngài vẫn kiên
trì với ơn gọi tu trì.
Ơn gọi tu trì là một hồng ân cao quý đến mức lắm người thèm khát nhưng
không phải ai cũng đạt được ước nguyện, đúng như Chúa đã từng khẳng định: “Kẻ
được gọi thì nhiều mà người được chọn thì ít” (Mt 20,16). Thái độ kiên trì của
Tôma quả thật xứng đáng.
Một khi Chúa đã chọn và con người hết mình đáp trả, thì Chúa sẽ bù đắp
thích đáng, dù con người có hèn kém thế nào đi nữa (1Cr 12,9) để hoàn thành
chương trình của Chúa, như một Cha Thánh Gioan Vianê.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp các bậc tu trì luôn kiên trì bền chí đến cùng dầu phải
vượt qua bao thử thách.
Suy niệm 6: Tuyên
khấn
Sau khi tuyên khấn ở Naples, Tôma theo học ở Cologne với vị thầy nổi tiếng
là Thánh Albert Cả.
Lời khấn là một lời hứa có suy tính và tự do dâng lên Thiên Chúa, về một
điều thiện tốt hơn và có thể thi hành được. Vì thuộc về đức thờ phượng, lời
khấn buộc phải được chu toàn (Sách Giáo Lý số 2102).
Qua việc chu toàn lời khấn, họ dâng lên Thiên Chúa điều họ đã hứa và thánh
hiến. Sách Công Vụ Tông Đồ cho thấy thánh Phaolô luôn lo lắng chu toàn điều đã
khấn (Cv 18,18;21,23).
* Lạy
Chúa Giêsu, khấn là khó nhưng sống lời khấn còn khó hơn. Xin Chúa giúp họ luôn
chu toàn.