BÀI 6. HỌC TẬP CHỮ TRÍ
ÓC SÁNG SUỐT
1. Thế nào là sáng suốt?
Sáng suốt là nhận xét hoàn toàn khách quan đâu là thực, đâu là giả, đâu là phải, đâu là trái, việc nào nên làm, việc nào phải tránh.
2. Làm thế nào để có óc sáng suốt?
Muốn lập cho mình có óc sáng suốt, ta phải tập tính biết tiên liệu và óc thực tế.
3. Tiên liệu là gì?
- Là nhìn thấy trước công việc ta đang làm cần phải có những gì để chuẩn bị sẵn sàng, có thể gặp những trở ngại nào để đối phó, chứ không phải đợi nước đến chân rồi mới nhảy thì nhiều khi không kịp.
- Là không quá ỷ lại vào khả năng thích ứng của mình, vào một sự thuận lợi nào đó mà ơ hờ không định liệu trước.
4. Làm sao để tập tính tiên liệu?
Ta phải quyết tâm:
- Biết rõ ràng công việc mình sắp làm, rồi mới bắt tay vào việc.
- Phải nhìn trước khi nhảy, phải điều tra trước khi đầu tư.
“ Người không lo xa ắt có buồn gần”
5. Người thực tế là người thế nào?
- Là người nhận biết người và nhận biết mình với tất cả những khả năng và giới hạn; can đảm nhận thực chân tướng của mình với những ưu điểm cũng như khuyết điểm.
- Là người biết nhìn tổng quát toàn thể, với tất cả thuận lợi cũng như bất lợi, và không để mình bị thôi miên vì một tiểu tiết nào đó mà quên mất cái toàn thể.
6. Óc thực tế cần thiết như thế nào?
Óc thực tế giúp ta có sự nhận biết chính xác về công việc phải làm, những thuận lợi phải tận dụng, cũng như khó khăn phải xử lý để có được những cách xử thế hợp tình hợp cảnh, và đạt được mục tiêu một cách mau chóng và chắc chắn hơn; chứ không chỉ giải quyết công việc theo những tưởng tượng hão huyền và những lý luận viễn vông xa vời.
7. Cách tập luyện óc thực tế:
- Trước hết phải tập luyện để thâm nhập trong mình điều căn bản của óc thực tế là “thấy rõ, thấy đúng, thấy xa” trong khi nhận định vấn đề.
- Trong mọi việc, phải chú trọng đến phần thực hành, vì hiểu biết lý thuyết mà chưa thực hành là học chưa đến nơi đến chốn vậy.
- Phải biết “dùng cái không tránh được mà tạo ra cái hữu dụng” (Tallyrand)
- Óc thực tế chân chính bao giờ cũng phải được chuẩn bị bởi suy gẫm chín mùi, bởi nghiên cứu tỉ mỉ.