Bài 9. HỌC TẬP CHỮ NHÂN
LỊCH SỰ TRONG GIAO TẾ XÃ HỘI
I. TIẾP KHÁCH TRONG BỮA ĂN
Chìa khóa thành công trong giao tế không ở tại tiếp đãi những món quí giá cho bằng sự am tường và áp dụng đúng phép xã giao.
1. Phải mời những ai?
a. Về số người: Mời số người vừa đủ dung nạp trong nhà mình.
b. Về thành phần:
- Cơm gia đình: Mời người trong thân quyến hoặc vài người bạn thân.
- Dịp lễ: Mời rộng hơn: Bạn đồng sự, hoặc những chỗ giao thiệp, quen biết xa hơn.
2. Cách đãi ăn:
a. Tiệc trà: Thường tổ chức tại phòng khách, nơi đây nên đặt thêm nhiều bàn nhỏ để ly cốc và một bàn dài để thức ăn.
* Giờ mời: Nên mời những lúc người ta có nhiều giờ rảnh hơn, và không trùng với bữa ăn tối ở nhà họ.
* Thức ăn: Các thức mặn, thường là đồ nguội, và bánh ngọt.
* Thức uống: Các loại nước giải khát, không có rượu mạnh.
* Cách tiếp khách: Khi thấy khách đông đủ, chủ nhà sẽ bưng thức ăn mời khách, từ những người có địa vị trước; đồng thời mời nước. Có thể nhờ người khác làm thay, miễn là biết cách tiếp đãi.
* Cách ăn uống:
- Khi được mời ngồi, hãy ngồi tự nhiên, nhẹ nhàng.
- Những khăn tay nhỏ, người lịch sự chỉ dùng để lau qua mấy đầu ngón tay. Không nên chê bánh trái dọn ra cho mình.
- Nước nóng không nên thổi, mà chờ cho nguội rồi uống. Khi uống, tay phải cầm tách, tay trái cầm đĩa hứng ở dưới.
- Khi chủ nhà tiếp rước, ta phải để ý trông và xin rót vừa đủ.
b. Tiệc cỗ: Là tiệc đãi trong phòng ăn, có bàn ăn và chỗ ngồi nhất định.
* Giờ mời:
- Bũa trưa: từ 11 giờ hay 12 giờ
- Bữa tối : từ 18 giờ 30 hay 19 giờ 30
* Bầy bàn:
- Bàn trải khăn trắng, chỗ ngồi cách nhau 60 cm.
- Nếu là bữa ăn tây về buổi chiều, phải đặt hai đĩa ở mỗi chỗ: một sâu để ăn súp, một nông để ăn cá. Bữa sáng không có súp thì chỉ đặt hai đĩa nông.
- Trước đĩa bầy ba ly: một ly lớn để uống nước, một ly vừa để uống rượu vang đỏ, một ly nhỏ để uống rượu vang trắng.
- Bên phải đĩa, đặt một con dao, một cái muỗm (nếu ăn sáng thì không cần muỗm); bên trái đặt một cái nĩa (xiên).
- Khăn ăn gấp nhỏ đặt trên đĩa.
- Nếu là bữa ăn Việt Nam, trước mặt mỗi người úp một chén nhỏ, bên dưới xếp một cái khăn ăn; bên phải đặt một cái muỗm và một đôi đũa.
- Nếu đãi rượu tây, thì cũng bày ba ly như trên; còn nếu đãi rượu ta chỉ đặt một ly là đủ.
- Giữa bàn có một ống tăm sạch sẽ, tinh khiết.
- Khách ăn xong, dọn hết chén bát, đũa muỗm đi, rồi mới bưng đồ tráng miệng lên. Cần có đôi ba người để phục vụ cho mau lẹ.
- Trong bữa tiệc trịnh trọng, nên để thực đơn kê các món ăn theo thứ tự ở giữa bàn, để khách tuỳ thích ăn uống.
* Cách xếp đặt chỗ ngồi:
- Chỗ danh dự: ở gần chủ nhà, thường ở hai bên chủ nhà theo kiểu xếp đặt của người Việt Nam; lẽ thường, người nhà phải nhường cho khách.
- Đừng tằn tiện chỗ ngồi; đừng xếp dư số người cho mỗi bàn.
- Dưới đây là sơ đồ một bàn ăn với các chỗ ngồi xếp theo thứ tự cao thấp theo kiểu Tây phương:
* Cách xếp đặt bàn theo phong tục việt nam:
* Lúc khách đến:
- Người khách lịch sự bao giờ cũng đến trước 5 – 10 phút.
- Người chủ nhà lịch sự bao giờ cũng giữ đúng giờ đã mời; có thể đợi khách đến trễ nhiều lắm là 10 phút.
- Trừ ra khách quí mới ra cổng đón, còn thì chủ nhà cần ở trong nhà đón khách: chào hỏi và giới thiệu theo nghi thức; rồi mời khách ngồi và mời trà thuốc, đợi khách đến đầy đủ.
- Nếu có rượu khai vị, nên dùng vào lúc này.
- Nếu mời đông khách, chủ nhà nên dọn ghế phòng khách cho từng nhóm để dễ nói chuyện trong khi chờ đợi.
- Khi dọn bàn xong, chủ nhà mời khách vào bàn và xếp chỗ cho mọi người, hoặc có tờ giấy nhỏ ghi tên để trước ở từng chỗ.
* Lúc khách ra về:
- Trong bữa tiệc đông người, lúc ra về, khách chỉ cần đến chào chủ nhà rồi rút lui êm, không phải chào những người có mặt.
- Nếu khách ra về không đều, chủ nhà phải xếp đặt có người ở trong cầm khách, có người ra ngoài tiễn khách.
- Nếu có người khách quí ra về, chủ cần tiễn tới ngõ, thì nói lời xin phép những người có mặt: “Các ông cho phép”.