BÁC ÁI CẢI TẠO CON NGƯỜI
Đại văn hào Victor Hugo viết cuốn Les Misérables: "Những con người khốn khổ" tạo ra hai nhân vật Jean Valjean và Myriel để chứng minh trải qua các thời đại, chính các công việc bác ái, từ thiện, đã cải tạo được biết bao phần tử sa đọa, biết bao con người nguy hại cho gia đình cho xã hội.
Một chiều nọ, tại Montreuil (Pháp), một đám cháy lớn xảy ra ngay trong khu vực có nhà ông cảnh sát trưởng. Người ta thấy một người lạ mặt chữa cháy một cách hăng say, đặc biệt là, duy có anh ta đủ can đảm xông vào ngọn lửa, để cứu hai con ông cảnh sát và đưa hai em ra ngoài an toàn. Từ đó người lạ này được dân địa phương giúp đỡ, anh xưng tên là Madeleine. Anh tận tụy với mọi người, sống vui vẻ, đầy tình thương, đầy bác ái, anh chiếm được cảm tình từ người già đến trẻ con nơi anh cư ngụ.
Kết qủa là trong kỳ bầu thị trưởng, anh đã đắc cử. Ông thị trưởng Madeleine sống đơn sơ, thương yêu, giúp đỡ mọi người. Ông sống bình dị, bác ái, lo mở mang nhà dưỡng lão, trường học, viện cô nhi, viện tế bần. Ông thường có mặt trong các gia đình tang chế, thích đi thăm viếng những người bệnh, hơn là tới những cuộc hội hè, yến tiệc linh đình. Ông được mọi người kính trọng, yêu quí… Nhưng một số các mệnh phụ trong tỉnh, bạ mồm, bạ miệng, đồn đại với nhau rằng: ông là một nhà phù thủy. lý do ông có một căn phòng kín, không cho ai lui tới, có lẽ ông luyện bùa phép ở đó chăng?
Đúng là ông có một căn phòng đặc biệt, đặc biệt không phải ở chỗ căn phòng được trang hoàng lộng lẫy, hoặc chứa những dụng cụ ma quái, mà nó chỉ là một căn phòng rất đơn sơ, đơn sơ tới nỗi căn phòng duy có một chiếc bàn, trên bày hai chân đèn bằng bạc. Ông thường ngắm nghía và tôn trọng hai chân đèn này như một bảo vật quý nhất của đời ông. Câu chuyện hai chân đèn này cũng có thể là biến cố quan trọng nhất của đời ông. Biến cố đó như sau:
Thực ra ông thị trưởng Madeleine có tên thực là Jean Valjean. Jean Vajean mồ côi cha mẹ từ nhỏ và sống với người chị. Gia đình người chị quá nghèo, lại có tới bảy người con. Một hôm gia đình không còn gì ăn, Jean Vajean ban đêm tới cửa hiệu bánh của lão Mobe, đập tủ kính, lấy trộm một chiếc bánh đưa về cho bảy đứa cháu. Jean Vajean bị bắt, ra tòa. Tòa kết án Jean Valjean năm năm khổ sai về tội ăn trộm ban đêm, có phá nhà cửa…
Nhưng ở tù được bốn năm, anh vượt ngục. Jean Valjean bị bắt lại và tòa tăng án lên năm năm nữa. Như vậy là anh còn phải ngồi tù 6 năm. Vào tù lại được ba năm, Jean Valjean lại vượt ngục và lần này anh cũng không thành công, kết quả tòa lại tăng án thêm ba năm nữa. Tổng cộng Jean Valjean bị giam đúng 13 năm. Thời gian 13 năm ngồi tù, anh suy nghĩ tình đời éo le, luật lệ bất công của xã hội: vì một chiếc bánh mà phải xiềng xích giam giữ khổ sở 13 năm tù… Jean Valjean quyết tâm, ra khỏi tù, anh sẽ trả thù người đời cho hả giận. Khi anh ra tù, với số tiền lộ phí nhà giam cấp cho anh, anh đi bộ về quê nhà.
Giữa đường, trời tối, anh vào một quán ăn, nhưng khi người ta khám phá ra anh là một phạm nhân mới được tự do, thì không một ai dám chứa chấp anh, mặc dầu anh có đủ tiền trả một bữa ăn và qua một đêm trọ.
Thế là anh lại phải lang thang ngoài phố và cuối cùng định ngủ đêm dưới tháp chuông của một ngôi thánh đường. Nhưng có mấy bà đi nhà thờ chỉ cho anh biết: anh có thể tới ngủ nhờ nơi tòa giám mục của Đức Cha Myriel gần đó.
Đức Cha Myriel là con người đạo đức, sống bác ái, quảng đại với mọi người. Thấy nhà thương nhỏ hẹp, tồi tàn mà bệnh nhân lại đông, ngài đã sẵn sàng nhường tòa giám mục để làm bệnh viện, còn ngài thì sang ở bên nhà thương tồi tàn đó. Cổng tòa giám mục rộng mở suốt đêm ngày, vì ngài cũng chả có gì mà phải canh giữ.
Tối đó, Jean Valjean tới tòa giám mục xin ở trọ một đêm. Anh bỡ ngỡ vì chính Đức Cha Myriel niềm nở đón tiếp anh, coi anh như một vị khách quý Ông bắt người giúp việc soạn bữa, để anh cùng ngồi bàn dùng cơm chung với ngài. Cũng như thường lệ, khi có khách, ngài bắt đưa bộ muỗng đĩa bạc để tiếp anh. Jean Valjean không nói lý lịch của mình, mà chính Đức Cha Myriel cũng không đả động gì đến lý lịch của anh. Anh được Đức Cha Myriel gọi anh bằng “ông”: tiếng mà suốt đời anh chưa được ai gọi bao giờ.
Tuy nhiên anh vẫn còn nuôi lòng căm thù, hận đời. Đêm đó Jean Valjean được Đức Cha Myriel cho ngủ trong phòng khách thông liền với phòng ngài…
Nửa đêm thức giấc, anh sang phòng Đức Cha và dùng chiếc dùi cui để hạ ngài, ngõ hầu vơ vét đồ đạc trong nhà, rồi tẩu thoát. Nhưng khi tới giường đức cha Myriel, thấy ngài đang ngủ ngon, nét mặt toát ra một vẻ thánh thiện, bình thản, êm đềm đáng kính, nên anh không nỡ tâm sát hại, mà chỉ qua phòng ăn lấy bộ đồ muỗng nĩa bạc, rồi tẩu thoát.
Sáng sớm, người giúp việc càu nhàu và cho Đức Cha biết là “ông khách quý” của Đức Cha đã ra đi, mang theo bộ muỗng nĩa quý nhất của tòa Giám mục. Giám Mục chỉ cười và coi như không có chuyện gì xảy ra. Nhưng lát sau, người ta thấy cảnh sát điệu Jean Valjean vào tòa Giám Mục, vì cảnh sát đã bắt được anh, khám xét thấy trong hành lý của anh có bộ muỗng nĩa bạc. Cảnh sát nghi là anh đã ăn trộm những đồ này của tòa Giám Mục và giải anh vào gặp Đức Cha Myriel để tìm hiểu thực hư.
Nhưng Đức Cha Myriel vừa thấy anh, ngài đã miềm nở chào anh và nói: “Hôm qua tôi đã cho anh bộ muỗng nĩa, tôi còn cho anh cả đôi chân đèn trong phòng ngủ, đôi chân đèn này cũng bằng bạc đấy, ít ra cũng bán được 200 quan, sao anh lại bỏ quên không lấy?”.
Rồi ngài đưa cả đôi chân đèn trong phòng ngủ cho anh. Thấy vậy cảnh sát bỏ đi, vì cho là chính Đức Cha đã tặng anh các đồ vật đó.
Khi cảnh sát đi rồi, Jean Valjean sững sờ đứng một mình với ngài và ngài nói nhỏ với anh: “Thôi con đi, con đừng bao giờ quên lời cha. Con hứa với cha là con sẽ dùng số tiền bán các đồ này, để làm lại cuộc đời, sống lương thiện, giúp ích cho xã hội”.
Jean Valjean, một người đã nung nấu hận thù dòng dã 13 năm, nhưng qua một đêm sống với Đức Cha Myriel, anh đã đổi thành con người mới, bỏ lòng hận thù, quyết tâm làm lại cuộc đời.
Anh không về quê, mà anh đã qua Montreuil vào đúng buổi chiều xảy ra đám cháy… Chính anh đã liều mạng xông vào lửa, cứu hai con của ông cảnh sát khỏi bị chết cháy…và anh đã đổi tên là Madeleine. Anh trân trọng giữ hai chân đèn của Đức Cha Myriel để luôn luôn ghi nhớ và thực hành điều ngài dạy anh.
Xử tốt với người, sống bác ái thực sự với người, quả thực là một trong những điều hữu hiệu nhất để cải tạo một con người xấu thành tốt.