Hỏi
đáp sức khỏe
MỠ TRONG MÁU
Cholesterol rất cần cho cơ thể, nhưng nếu nhiều
quá thì lại gây ra một số bệnh như tắc nghẽn động mạch, đưa đến giảm lưu thông
của máu và gây ra bệnh tim mạch.
Hỏi
Mấy hôm nay lễ, phần vì ăn nhiều ở đám cưới
hội hè, phần ở nhà tiệc tùng linh đình tôi cũng ăn hơi nhiều thịt heo thịt bò,
bây giờ thì thấy lên cân. Nhưng tôi ngại nhất là chất béo, chắc là nó cũng tăng
theo. Thường thường chất mỡ trong máu của tôi là 240, bác sĩ nói ăn kiêng. Bác
sĩ nghĩ là tôi có cần đi thử mỡ trong máu không. Và cao bao nhiêu mới phải uống thuốc hạ, và
có cách nào để giảm mỡ trong máu?
Đáp
Chào ông Nuôi,
Chẳng phải là
chỉ có mình ông e ngại về chuyện cao mỡ trong máu mà cũng có nhiều vị khác e ngại
đấy. Vì trong những dịp lễ hội thì ta có nhiều cơ hội “liên hoan” ăn uống linh
đình, mà món ăn ngon thường lại là nhiều thịt nhiều mỡ, rồi lại còn đám cưới mỗi
tuần mà món ăn cũng vẫn thịt bò thịt gà thì lên cân là điều khó tránh. Cho nên
ông e ngại cũng phải, nhất là cholesterol của ông cũng ở mức “báo động” rồi đấy.
Trước khi góp ý
kiến với việc ông hỏi, có lẽ tôi cũng muốn nhắc lại với ông cũng như với bà con
mấy hiểu biết căn bản về chất béo, để mình dễ bề sắp đặt bữa ăn.
Chất béo mà tiếng
Anh gọi là Lipid là một trong ba loại thực phẩm căn bản của
loài người. Đó là chất đạm (protein), chất béo (lipid) và chất carbohydrate
tinh bột.
Chất béo có
trong các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật như heo, bò, gà vịt, cá... và
cũng có trong các loại rau và trái cây. Ngoài ra cũng còn chất cholesterol là một loại sáp giống chất béo lưu hành trong máu và cũng cần để tạo ra
sinh tố D, kích thích tố sinh dục, tạo ra muối mật để tiêu hóa chất lipid cũng
như là thành phần cấu tạo màng tế bào và vỏ bọc dây thần kinh.
Có tới 85%
cholesterol trong máu là do gan sản xuất, phần còn lại đến từ thực phẩm mà ta
dùng, như thịt gà thịt bò, thịt cừu, lòng đỏ của trứng... Thực phẩm thực vật
không có cholesterol nhưng vẫn có chất béo.
Vì gan đã tạo
ra khá nhiều cholesterol cho nên đúng ra chúng ta cũng không cần ăn thêm. Tuy
nhiên thực phẩm có cholesterol lại rất hấp dẫn, hương vị ngon cho nên con người
không cầm lòng cho đặng, đành phải ăn nhiều. Cholesterol rất cần cho cơ thể,
nhưng nếu nhiều quá thì lại gây ra một số bệnh như tắc nghẽn động mạch, đưa đến
giảm lưu thông của máu và gây ra bệnh tim mạch.
Cholesterol lý
tưởng trong máu là dưới 200 mg/dl. Ngoài ra còn 2 loại cholesterol khác ở
trong máu mà ta cần lưu ý là LDL và HDL. HDL được coi như loại tốt vì nó đưa cholesterol trong máu vào gan rồi
thải ra ngoài. Trung bình là 160mg/dl và HDL càng cao càng tốt.
Còn LDL được coi là xấu vì nó chuyển cholesterol vào tế bào, kể cả
tế bào động mạch. LDL càng thấp càng tốt, trung bình là dưới 50mg/dl.
Cholesterol của
ông là 240mg/dl kể cũng cần lưu ý và kiếm cách hạ rồi đấy, vì nếu nó tiếp tục
lên cao thì e rằng sẽ ảnh hưởng tới hệ tim mạch.
Sau đây là một
số điều có thể làm để giảm chất béo cũng như cholesterol:
-
Giảm thiểu thực phẩm có nhiều cholesterol như lòng đỏ
trứng, gan. Lòng trắng trứng và thực phẩm từ thực vật không có cholesterol. Một
lòng đỏ trứng có tới 250mg cholesterol
-
Tránh dầu dừa, dầu hạt cọ (palm), vì có nhiều béo bão hòa. Dầu này thường
có trong kẹo chocolate, bánh bích quy.
-
Giảm trans fatty acid như margarine thỏi vì tác dụng làm gia tăng
cholesterol trong máu. Margarine mềm ít hại hơn.
-
Ăn nhiều rau, trái cây, hạt ngũ cốc.
-
Dùng dầu ngô bắp, safflower, dầu olive, dầu canola, trái bơ avocado, vừng,
dầu đậu phọng, vài loại cá vì chúng có tác dụng làm hạ cholesterol.
-
Tiêu thụ nhiều omega 3 fatty acid, có nhiều trong cá thu (mackerel), cá
chình (american eel), cá ngừ (tuna), cá trích (atlantic herring), cá sardines,
cá hồi (trout)
-
Tăng lượng chất xơ và tinh bột có trong ngũ cốc, rau trái, mì ống mì sợi vì
các chất này có rất ít béo bão hòa, cholesterol và cho ít năng lượng.
-
Giữ sức nặng cơ thể ở mức trung bình, tránh bị mập
phì nhất là ở vùng bụng.
-
Tập luyện cơ thể đều đặn để làm tăng chất béo tốt HDL, làm
giảm mỡ xấu LDL, giảm ký, hạ huyết áp cao. Với tập luyện cơ thể đều đặn và giảm
tiêu thụ chất béo, ta có thể làm hạ cholesterol trong máu xuống tới 15%.
Ngoài ra ông có
thể tiêu thụ nhiều hơn các phó sản của đậu nành có ít cholesterol lại nhiều đạm
thực vật dễ tiêu; tăng các antioxidant như sinh tố E, C, Beta Carotene vì tác dụng
tốt trong sự chuyển hóa Cholesterol.
Tôi nghĩ ông
cũng nên thử máu lại coi xem cholesterol và 2 chất HDL và LDL cao thấp như thế
nào. Nếu cholesterol tiếp tục cao trên 240 mg thì có lẽ cũng nên đi bác sĩ điều
trị để hạ thấp nó xuống.
Bác sĩ Nguyễn Ý
Đức