Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội
Đức Maria ngay từ phút đầu tiên trong
lòng mẹ đã được tràn đầy ân sủng, đuợc sống trong mối quan hệ thân mật với
Thiên Chúa Ba Ngôi, và mãi mãi về sau không bao giờ sống trong tình trạng xa
lìa Thiên chúa.
Một chút lịch sử
Tín điều Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội đã được Đức
Giáo Hoàng Piô IX long trọng công bố qua sắc dụ Ineffabilis Deus ngày 8. 12.
1854, đến nay là chẵn 150 năm. Không phải là vô cớ mà Đức Thánh Cha đã chọn ba
vị Tổng Quyền của ba chi nhánh Dòng thánh Phanxicô làm thỉnh nguyện viên, nghĩa
là làm người đại diện dân Chúa chính thức đệ trình lên ngài lời thỉnh nguyện
trong thánh lễ công bố tín điều này.
Dòng Phanxicô không phải là người đầu tiên và
duy nhất đã cổ vũ cho niềm tin vào việc Đức Mẹ được đặc ân không mắc tội nguyên
tổ. Từ rất sớm trong Giáo Hội đã nẩy sinh niềm tin đó. Sau khi công đồng
Ephêsô, thế kỷ thứ II, công bố tín điều về Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa, đã hình
thành dần dần trong Giáo Hội ý tưởng rằng để làm Thánh Mẫu Thiên Chúa, Người phải
được giữ gìn cho khỏi tì ố của nguyên tội, và nhờ đó Mẹ đã có thể được tôn vinh
trong linh hồn và thể xác ngay sau khi lìa đời mà không phải đợi đến lúc mọi
người được sống lại trong "ngày sau hết". Niềm tin đó đưa tới việc
Giáo Hội Đông phương đã mừng lễ "Đức Mẹ an giấc" (dormitio) vào thế kỷ
thứ VI. Một truyền thống lâu đời vẫn luôn luôn tuyên xưng Mẹ là Đấng Tuyệt
Thánh (Tota sancta). Một số nhà thần học đã bênh vực ơn vô nhiễm nguyên tội của
Đức Mẹ, chẳng hạn thánh Bênađô ở thế kỷ XII. Nhưng tuy hết lời ca tụng Đức Mẹ
vì ân huệ này, ngài cũng chưa tìm ra được lý lẽ thần học nào vững chắc để khẳng
định niềm tin ấy. Còn thánh Tôma Aquinô thì phản bác. Trong số những người bênh
vực, có lẽ các con cái thánh Phanxicô là kiên trì và quyết liệt nhất, đặc biệt
là chân phước Duns Scot (1266-1308). Chính Duns Scot đã đặt cơ sở thần học vững
vàng cho niềm tin Đức Mẹ Vô Nhiễm, được Giáo Hội chấp nhận. Đáng chú ý là ngay
từ năm 1642 tổng tu nghị của Dòng Anh Em Hèn Mọn tại Tây Ban Nha đã chọn Đức Mẹ
Vô Nhiễm Nguyên Tội làm bổng mạng cho toàn dòng.
Nhưng ta hãy trở lại với chính tín điều Đức Mẹ
Vô Nhiễm.
Nội dung của tín điều.
Đức Giáo Hoàng Piô IX đã xác định nội dung của
tín điều này như sau:
"Với quyền của Đức Giêsu Kitô Chúa chúng
ta, của các thánh tông đồ Phêrô và Phaolô và của chính chúng tôi, chúng tôi
minh xác, công bố và định tín rằng Đức Trinh Nữ hồng phúc Maria, ngay từ giây
phút đầu tiên được thụ thai (trong lòng thân mẫu), do một ân sủng đặc biệt của
Thiên Chúa dành riêng cho Người, nhờ công đức của Chúa Giêsu Kitô Đấng cứu độ
nhân loại, đã được giữ gìn khỏi mọi tì ố của nguyên tội: đó là một giáo lý do
Thiên Chúa mặc khải và mọi tín hữu phải tuyên xưng niềm tín ấy. "
Trước tiên Đức Thánh Cha xác định rằng Đức Mẹ
được giữ gìn khỏi mắc tội nguyên tổ, và đó là một đặc ân Thiên Chúa ban cho một
mình Người mà thôi. Nhưng được gìn giữ cho khỏi vướng tội nguyên tổ mới chỉ là
một mặt. Khía cạnh thứ hai, có thể nói là khía cạnh tích cực hơn, là Đức Maria
ngay từ phút đầu tiên trong lòng mẹ đã được tràn đầy ân sủng, đuợc sống trong mối
quan hệ thân mật với Thiên Chúa Ba Ngôi, và mãi mãi về sau không bao giờ sống
trong tình trạng xa lìa Thiên Chúa. Chúng ta biết, sau này khi truyền tin cho
Trinh Nữ Maria, sứ thần Gabriel đã thưa với Người: "Kính chào Bà đầy ân sủng".
Đúng hơn (sát với nguyên văn hơn) phải nói: "Mừng vui lên, hỡi Đầy Ân Sủng,
Thiên Chúa ở cùng Bà!" "Đầy Ân Sủng" được dùng như là tên riêng
của Đức Maria vậy. Chính vì tràn đầy ân sủng như thế mà linh hồn Mẹ không còn một
kẻ hở nào, dù là nhỏ nhất, cho tội lỗi có thể lọt vào. Ánh sáng đầy ắp thì
không có chỗ cho bóng tối. Mẹ là Đấng Vô Nhiễm Nguyên Tội vì Mẹ được tràn đầy
ân sủng.
Nhưng như thế hoá ra Chúa Giêsu không phải là Đấng
Cứu Độ tuyệt đối của toàn thể thọ tạo sao? Người không phải là trung gian duy
nhất giữa loài người và Thiên Chúa sao? Đó là thắc mắc lớn nhất, khó khăn nhất
mà các nhà thần học phải mất nhiều thế kỷ mới giải đáp được. Trong công thức định
tín, Đức Thánh Cha đã trả lời thắc mắc đó bằng cách lấy lại lý luận của chân
phước Duns Scot và dạy rằng Đức Mẹ cũng được cứu chuộc dù Đức Giêsu Con Mẹ chưa
sinh ra, chưa thực hiện việc cứu độ. Đối với Thiên Chúa thì điều ấy vẫn có thể.
Vì là Đấng vĩnh cữu và toàn năng, Người đã nghĩ trước--(nếu nói được như vậy)--tới
công ơn cứu chuộc mà Chúa Cứu Thế sẽ thực hiện sau này, và nhờ công ơn đó Thiên
Chúa đã cho Mẹ khỏi vương tội nguyên tổ. (Lời nguyện đầu lễ ngày 8 tháng 12 nói
rõ như thế).
Đức Mẹ được đặc ân lạ lùng kia để làm gì?
Đó là để làm Mẹ Chúa Cứu Thế, làm nơi xứng đáng
nhất cho Ngôi Hai Thiên Chúa xuống thế làm người cứu độ trần gian. Khi ta muốn
làm một công việc gì, nhất là việc hệ trọng, ta phải có kế hoạch, cho chuơng
trình, phải xác định rõ mục tiêu là gì, các phương tiện cần dùng là gì, phải
phân chia các giai đoạn thực hiện sao cho hợp lý nhất, rồi tiên liệu ai sẽ thực
hiện chương trình đã vạch ra?... Trong công cuộc cứu chuộc loài người cũng thế.
Thiên Chúa không làm một cách tình cờ, hoặc theo ngẫu hứng. Tất cả các bài đọc
Kinh Thánh trong lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm ngày 8 tháng 12 hằng năm đều nói rõ điều
đó. Chúng ta chỉ cần nhấn mạnh ở đây là: trong kế hoạch lâu dài của công trình
cứu độ, Đức Maria có một vị trí và một vai trò độc nhất vô nhị, chỉ thua vị trí
và vai trò của Chúa Giêsu Con Mẹ mà thôi.
Vậy nói cho cùng, đặc ân Vô Nhiễm của Đức Mẹ
cũng là vì chúng ta, cho chúng ta. Khi công bố tín điều này Giáo Hội muốn đề
nghị với chúng ta hãy chiêm ngắm trong Đức Mẹ sự thành công hoàn hảo của nhân
loại, như Thiên Chúa mong muốn. "Nơi Người, (Thiên Chúa) đã phác hoạ hình ảnh
một Hội Thánh rất xinh đẹp, không tì ố, không vết nhăn, là Hiền Thê của Đức
Kitô... (Thiên Chúa) đã chọn Người giữa muôn một, để Người chuyển cầu và nêu gương
thánh thiện cho dân Chúa" (Kinh tiền tụng lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm). Mô hình
hoàn hảo mà Giáo Hội đề nghị ở đây không phải là một anh hùng chiến sĩ, không
phải là một nhà bác học hay một nghệ sĩ nhưng là một thiếu nữ bình thường đã biết
dứt khoát thưa vâng với Thiên Chúa trong mọi sự, đã luôn luôn trung thành với Lời
của Chúa và không bao giờ mất tin tưởng vào Chúa Giêsu Con Mẹ, ngay cả trên Núi
Sọ, nghĩa là khi mọi sự xem ra đã hoàn toàn thất bại, lúc mà thiên hạ đã kết luận
chắc nịch rằng toàn bộ câu chuyện về Giêsu Nagiaret chỉ là trò bịp bợm mà thôi...
Đặc ân vô nhiễm chẳng làm cho Mẹ trổi trang hơn ai xét về mặt tự nhiên, cũng chẳng
miễn cho Mẹ khỏi mọi khó khăn thử thách của cuộc đời, ngay cả khỏi phải dò dẫm
bước đi trong bóng tối của đức tin và lòng nhẫn nại ...
Hiển nhiên là trước mắt người đời, một lý tưởng
đời sống như thế không hấp dẫn bằng cuộc sống một anh hùng, một nhà bác học hay
một nghệ sĩ nổi danh. Nhưng trước mặt Thiên Chúa thì lại chẳng thành công nào
hiển hách hơn.
Lm Nguyễn Hồng Giáo, dòng Phanxicô
Suy niệm Lễ Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội
(Lm. Phêrô Nguyễn Ngọc Mỹ)
(Lm. Phêrô Nguyễn Ngọc Mỹ)