CICÉRON
106-43 (BC)
TIỂU SỬ VÀ CÔNG NGHIỆP
Sinh tại
Arpinum thuộc miền Latium trong một gia đình khá giả nhưng chưa có danh tiếng
gì.
Lúc nhỏ
tiên sinh học tại La mã rất giỏi và học đủ môn dưới sự dìu dắt của thầy là nhà
hùng biện Crassus, theo các luật sư danh tiếng lúc bấy giờ ra đến Công trường
Chính trị (Forum) tham dự những cuộc tranh luận để đào tạo khả năng hùng biện.
Sau đó,
để tránh một vài xích mích và cũng để học hỏi thêm, tiên sinh đi Athènes, qua
Châu Á, tiếp xúc với nhiều triết gia và nhiều giáo sư tu từ học (Rhéteur). Hai
năm sau, về lại La mã, lập gia đình, được 2 con và làm việc tại Công trường
Chính trị nói trên, ngồi bên cạnh những nhà hùng biện danh tiếng nhất lúc bấy
giờ. Cicéron bắt đầu con đường danh vọng: làm Quan tài chính (questeur), thị quản
(édile), pháp quan (préteur) và năm 63 trước Thiên Chúa, được cử làm Tổng tài,
cầm đầu một đảng chính trị, buộc tội Catalina và đồng lõa rồi xử tử. Thượng cấp
thăng thưởng tiên sinh và coi tiên sinh như vị anh hùng cứu quốc.
Cicéron
nhiều bạn nhưng cũng lắm thù. Họ tìm cách hại Cicéron. Cicéron phải bị lưu đày,
nhà bị cào, của cải bị tịch thu.
Năm sau,
tiên lại được phục chức về hợp tác với Octave.
Tiên
sinh ra mặt chống Antoine, một tướng rất có thế lực lúc bấy giờ và đôi bên đã
trở nên tử thù.
Sau đó,
vì cần thiết, Octave phải trọng dụng Antoine. Tiên sinh chỉ còn có con đường chết.
Tiên sinh bị cắt họng, đầu, tay bị chặt và bêu tại Công trường Chính trị.
Tóm lại,
sự nghiệp chính trị của tiên sinh chưa được bao nhiêu, sử sách đều chỉ trích
tiên sinh là không thấy xa, đường lối chính trị không duy nhất…
LIỆT KÊ NHỮNG TÁC PHẨM CẦN
BIẾT.
Bây giờ
chúng ta hãy gác một bên nhà chính trị mà xem xét sự nghiệp nhà văn, nhà hùng
biện:
Diễn
thuyết chính trị, Bài biện hộ (plaidoirie) tất cả 120 bài, nay chỉ còn 61 bài.
Khái niệm Tu từ học (Rhétorique) gồm 8 cuốn là những tài liệu rất quý để
nghiên cứu lịch sử ngành hùng biện La mã lúc bấy giờ.
Khái luận
Triết học gồm 21 cuốn, nay chỉ còn
12.
Thơ từ gồm
trên 1.000 cái, nay giữ còn nguyên vẹn, là những tài liệu quý giá để tra cứu lịch
sử lúc bấy giờ và để biết thêm “con người” của Cicéron.
SÁCH SỬ HỌC:
Một số
thi phẩm, trong những văn bản kể trên,
giá trị nhất là Les Verrines, les Catalinaires.
Les Verrines là
những lời buộc tội Verrès, một quan lại cao cấp lúc bấy giờ đã nhũng lạm, đã bất
công tàn bạo, bất lực và ươn hèn…
Les Catalinaires là
những bản án buộc tội Catalina và đồng lõa âm mưu lật đổ chính phủ Cộng hòa.
VÀI DÒNG KẾT LUẬN.
Cicéron được liệt vào bậc nhất của cổ La
mã về hùng biện tư pháp (éloquence judiciare), vào bậc
nhì về hùng biện chính trị sau Démosthène.
Về văn chương,
Cicéron được tất cả những nhà phê bình xưa ca ngợi không tiếc lời. Trong thời kỳ Văn nghệ phục hưng và thế kỷ XVII, tiên
sinh được xem như là một nhà văn đại tài và thâm thúy.
Trích
tác phẩm DANH NHÂN THẾ GIỚI
của Trịnh Chuyết
của Trịnh Chuyết