Quyết tâm là sự cố gắng thực hiện cho bằng được một điều
gì dù là có gặp khó khăn trở ngại. Sự cố gắng này diễn ra hàng ngày trong sinh
hoạt thường lệ của con người, vì cổ nhân đã nói “Sống cho có sống mà không cố
gắng là sống vô vị”.
Tuy nhiên, vào mỗi dịp
đầu năm, thì nhiều người vẫn có thói quen tính sổ, ôn lạị chuyện vui buồn,
thành công, thất bại trong năm cũ rồi đưa ra những ước vọng sẽ thực hiện vào
năm sắp tới. Đó là “Quyết Tâm Đầu Năm - New Year Resolutions”.
Theo một số nghiên cứu,
tập tục này đã xuất hiện từ nhiều ngàn năm về trước ở triều đại Babylon. Ước muốn
của dân chúng lúc đó rất ư giản dị là họ sẽ hoàn trả dụng cụ canh nông như cầy
cuốc mà họ đã mượn của hàng xóm hoặc trang chủ. Đối với nông dân, các dụng cụ
canh tác rất quý, mượn thì phải trả.
Rồi tới đế chế La Mã,
quyết tâm đầu năm là tìm kiếm sự tha thứ từ đối phương cho các lỗi lầm đã gây
ra trong khi bành trướng.
Việt Nam mình có phong
tục chúc mừng Tết Nguyên Đán. Người lớn chúc nhau được khang an thịnh vượng; trẻ
em được ông bà cha mẹ mừng tuổi, mau ăn, chóng lớn. Con cháu cảm ơn, chúc thọ
ông bà cha mẹ và cũng hứa sang năm sẽ ngoan hơn, học hành chăm chỉ hơn.
Về lãnh vực tôn giáo, lời
hứa không ăn thịt, uống rượu trong Mùa Chay của Cơ Đốc Giáo hoặc suy gẫm lại những
lầm lẫn đã phạm trong năm trước rồi tha thứ và xin tha thứ của Do Thái Giáo
trong dịp đầu năm cũng có những tác dụng tương tự để tự sửa mình.
Ngày nay, lời tự hứa hoặc
cam kết sẽ làm của dân chúng thường rất thực tế.
Quá mập phì ư? Thì quyết
tâm năm tới sẽ giảm cân. Bỏ thuốc lá để khỏi ho hen, tránh ung thư phổi. Tiêu
pha phung phí thì sẽ cố gắng giảm chi, tiết kiệm trả hết nợ cũ…
Thực hiện được “quyết
tâm đầu năm” cũng mang lại niềm vui tâm lý cho bản thân. Những điều muốn làm là
những thách thức để mình cố gắng vượt qua. Ta phải vận dụng trí óc, tìm kiếm
phương thức thực hiện. Đó là những động lực thúc đẩy ta, khiến ta cương quyết
hơn để kết luận “cố gắng là mẹ thành công”, chẳng khó khăn nào mà không vượt
qua được.
Về phương diện xã hội,
có những lúc mình cảm thấy thấp kém về vai vế, về tính tình, về hình dáng so với
người khác thì mình quyết tâm thay đổi. Để bằng người. Thực hiện được quyết tâm
thì niềm tự tin cũng cao hơn.
Tuy nhiên, dù có nhiều
người muốn quyết tâm, nhưng các thăm dò cho hay, tỷ lệ thành công không cao lắm:
chỉ 20-30% mà thôi. Lý do bỏ cuộc là không có kế hoạch cụ thể, thực tế và không
kiên tâm. Lập một danh sách thì dễ nhưng thực hiện mới khó.
Muốn Quyết Tâm được kết
quả như ý muốn cũng công cần lưu ý mấy điều:
1- Trước hết là cần thoải
mái, cân nhắc viết ra những khó khăn, thành công trong năm vừa qua. Nghiền ngẫm
đọc đi đọc lại rồi lựa xem vấn đề nào là quan trọng nhất, không thay đổi không
được và phải thực hiện với bất cứ giá nào.
2- Nêu rõ lý do thất bại
của từng vấn đề trong quá khứ, rút ưu khuyết điểm. Thất bại vì mình hoặc vì ngoại
cảnh, vì không có phương tiện, thì giờ, vì nhiều cạnh tranh…
3- Đặt thứ tự ưu tiên vấn
đề nào cấp bách thì làm trước.
4- Ghi rõ chi tiết các
vấn đề một cách chính xác, rõ ràng.
5- Nếu thấy cần, hoàn tất
từng vấn đề chứ chẳng nên ôm đồm nhiều việc một lúc.
6- Chương trình thực hiện
quyết tâm rõ ràng. Làm như thế nào, ở đâu, có cần sự tiếp tay của người khác.
Nêu ra những phương thức thực tế, có thể thực hiện được.
7- Đặt thời gian thực
hiện. Ghi kết quả của từng giai đoạn.
8- Chia sẻ với người
thân về ý muốn của mình và nhờ hỗ trợ tinh thần.
9- Cần phải tự kỷ luật,
tuân theo phương thức hành động đã nêu ra và làm việc có nguyên tắc.
Lấy một vài thí dụ:
- Để giảm mập, phải ghi
rõ là làm cách nào để giảm cân thì phải suy nghĩ khôn ngoan, ăn uống đúng cách,
vận động nhiều hơn với mục tiêu là giảm 1,2,3.. kí trong 2 tuần lễ. Chứ không
phải chỉ khơi khơi nói là sẽ giảm mập.
- Để kiếm nhiều tiền
thì cũng có nhiều phương thức khác nhau nhưng điểm quan hệ là phải cố gắng, làm
việc hết sức mình một cách có tổ chức và tính toán chi tiêu đúng với nhu cầu.
Chứ không phải chỉ nêu ra ước muốn rồi “há miệng chờ sung”.
- Muốn bỏ thuốc lá ư?
Thì hãy nghĩ tới hậu quả hen suyễn như gà mắc dây thung mỗi khi hít khói thuốc
vào phỗi, hoặc nghĩ tới Hội Ung Thư Hoa Kỳ cho hay 90% tử vong ở nam giới, 80% ở
nữ giới vì ung thư phổi là do cả mấy ngàn hóa chất trong thuốc lá gây ra. Muốn
tránh các hiểm nguy trên, cần phải ngưng hút thuốc lá. Có nhiều phương thức, dược
phẩm do các cơ quan y tế công tư sẵn sàng tiếp tay. Chỉ cần cương quyết là “giã
từ khói thuốc” được ngay.
- Rồi lại còn quyết tâm
dành nhiều thì giờ cho vợ chồng, con cái; giảm căng thẳng trong đời sống, học
thêm vi tính, làm việc thiện nguyện…Kể ra thì có nhiều quyết tâm muốn làm.
Nhưng có lẽ “Quyết Tâm
cho Mỗi Buổi Sáng của Năm Mới”, do nhà giáo dục và lãnh đạo tôn giáo Hoa Kỳ,
Giám Mục John H. Vincent (1832-1920) viết ra, là khá thực tế, có thể áp dụng được.
Xin lược dịch gửi quý thân hữu:
“Hôm nay tôi sẽ cố gắng giản dị, chân thật
và trong sáng, xua đuổi mọi tư tưởng bất mãn, lo âu, chán nản, đen tối, vụ lợi;
nuôi dưỡng sự hào hứng, cao thượng, bác ái và thói quen im lặng thần thánh; áp
dụng cần kiệm chi tiêu, dè dặt trong đối thoại, siêng năng với nhiệm vụ được
giao phó, trung thành với sự thực và đặt trọn niềm tin nơi Thượng Đế.”
Ước muốn chỉ có vậy mà
quá ư xúc tích, thực hiện được thì cuộc đời nhẹ nhàng biết là bao!
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức