ĐỂ
SINH HOA KẾT TRÁI XUM XUÊ
Đức
cố giáo hoàng Phaolô VI đã từng nhấn mạnh rằng phát triển là hình thức truyền
giáo của thời đại hôm nay. Phát triển bản thân, xã hội cũng như Giáo Hội là một
đòi hỏi có tính tất yếu để sống còn. Kitô hữu chúng ta vốn quen thuộc với dụ
ngôn “những nén vàng hay nén bạc” mà Chúa Giêsu kể trong Tin mừng (x. Mt
25,14-30; Lc 19,12-27). Không làm sinh lợi những gì chúng ta đã lãnh nhận là một
thái độ không chỉ đáng trách mà còn đáng trừng phạt. Ngay đêm Tiệc ly, trước
khi chịu tử nạn, Chúa Kitô đã khẳng định: “Không phải anh em đã chọn Thầy,
nhưng chính Thầy đã chọn anh em, và cắt cử anh em để anh em ra đi, sinh được
hoa trái, và hoa trái của anh em tồn tại” (Ga 15,16). Người còn nói rõ: “Điều
làm Chúa Cha được tôn vinh là: Anh em sinh nhiều hoa trái và trở thành môn đệ của
Thầy” (Ga 15,8). Qua hình ảnh cây nho, Chúa Kitô cho ta thấy hai điều kiện không thể thiếu nếu muốn
đơm hoa kết trái. Đó là gắn bó và cắt tỉa.
Gắn bó mật thiết với
Chúa Giêsu:
Chúa Giêsu đã làm nổi rõ chân lý này khi tự ví mình là thân nho, còn chúng ta
là cành nho. Tách lìa khỏi thân nho thì cành nho sẽ chết. Mọi sự đều là ân sủng
Chúa. Sự hiện hữu của chúng ta là do ân ban từ trời. Để tồn tại và phát triển,
không một ai có thể tách lìa khỏi nguồn mạch tác tạo nên chính mình. Đã là người,
chúng ta dễ chân nhận rằng thái độ sống kiểu “vong bản”, hay “mất gốc”, không
chóng thì chầy cũng sẽ bị huỷ diệt. Người ta cũng dễ đồng thuận với nhau về những
nguồn gốc tự nhiên là tổ tiên, ông bà, cha mẹ, là nơi chôn nhau cắt rốn, là tổ
quốc, quê hương. Tuy nhiên, nguồn gốc của mọi nguồn gốc tự nhiên ấy là gì, là
ai, là Đấng nào thì còn tuỳ ở quan điểm, ở niềm tin của mỗi người.
Như thế, nền tảng và động lực của sự gắn bó này đó là sự nhìn nhận nguồn gốc, xuất xứ
của bản thân mình. Một trong những nét trỗi vượt của con người trên các loài thụ
tạo hữu hình khác chính là biết hướng về cội nguồn. Thực tế cho ta khẳng định
điều này. Các loài vật càng lớn lên thì chúng càng như quên mất cội nguồn sinh
ra chúng. Với con người thì trái lại, càng thêm tuổi thì khao khát truy về nguồn
càng mãnh liệt. Không kể các anh em vô thần hay vô tín, nói chung, nhân loại
xưa nay vốn có tâm thức hướng về Đấng Tạo Thành, Đấng tác sinh mọi vật, mọi
loài. Một trong những biểu hiện tâm thức này là lòng biết ơn, sự cảm tạ. Vào mỗi
dịp năm hết, Tết đến hay vào các dịp lễ tiết theo phong tục tập quán như khởi đầu
công việc, sau vụ mùa…những nén hương được thắp lên cùng các lễ vật bày ra cách
này cách khác, chính là tấm lòng cảm tạ, biết ơn được dâng lên Đấng là cội nguồn
các ơn lành đã lãnh nhận.
Với Kitô giáo, hình thức gắn bó với Thiên Chúa có thể gọi là căn
bản, đó là sự thờ phượng. Cầu nguyện bằng nhiều hình thức là cách thế biểu lộ sự
thờ phượng. Tuy nhiên một trong các tâm tình cầu nguyện nói lên sự gắn bó của
chúng ta với Đấng là cội nguồn của mọi sự, mọi loài, đó là tâm tình cảm tạ, tri
ân. Vừa qua, có anh bạn gửi cho tôi đoạn video clip thật cảm động trình bày một
cảnh sống có thật như sau: Một anh nhà nghèo, làm nghề thu dọn thức ăn thừa
trong một quán ăn (theo cảnh quay thì có lẽ là ở nước Mỷ). Các thực khách ăn uống
rất phí phạm. Đồ ăn thừa đáng gọi là ê hề. Trong khi đổ các thức ăn thừa vào
thùng rác thì anh nhà nghèo này không quên lọc, giữ lại những thức ăn có thể
dùng được như là những đùi thịt gà mà người ta chỉ ăn một tí, qua loa hay chỉ
ăn có một nửa và chí ít là còn một phần ba, phần tư thịt thừa. Cuối giờ làm anh
ra về với bọc thức ăn thừa. Đó là mấy cái đùi thịt gà mà khách ăn còn dư chút
thịt ít nhiều. Vào bàn dùng bữa, anh đổ các đùi thịt gà thu lượm được ra trước
mặt vợ và bốn đứa con đang hăm hở chép miệng chờ ăn. Cả nhà ngồi vào bàn. Bổng
cô con gái nhỏ, khoảng 8 tuổi, cầm vội một đùi thịt gà hầu như chỉ còn là
xương, may ra còn dính chút thịt mà khách ăn còn dư. Cũng có thể vì quá đói, mà
cũng có thể vì bé nghĩ rằng miếng này ít thịt nên cả nhà không tính số. Bỗng
người cha lấy tay ngăn em bé lại. Tôi ngạc nhiên, nhưng sự ngạc nhiên ấy lại tiếp
nối bằng sự ngỡ ngàng cùng vài giọt lệ ngấn trên khoé mắt khi thấy người cha ra
hiệu cho cả nhà làm dấu Thánh Giá, dâng lời cám ơn Chúa trước khi dùng những miếng
thịt gà thừa mà khách ăn đã bỏ đi.
Kitô hữu chúng ta hiểu rằng đỉnh cao của việc thờ phượng là
Thánh Lễ. Tham dự Thánh Lễ là tham dự vào hy tế tạ ơn mà Chúa Kitô đã hiến dâng
trên thập giá xưa nay được hiện tại hoá trên các bàn thờ. Chúa Kitô nhìn nhận mọi
sự của Người là do Chúa Cha trao ban. Trên thập giá, Người trao dâng lại cho
Chúa Cha tấm xác thân và linh hồn mà Cha ban cho Người khi Người vào trần gian.
Hành vi tự hiến này nói lên sự gắn bó thiết thân của Người với Cha trên trời. Người
đã khẳng định rằng Người với Cha là một (x. Ga 10,30). Sự tạ ơn là một động
thái thờ phượng tuyệt hảo, biểu lộ sự gắn bó của chúng ta với cội nguồn của
mình. Và khi gắn bó với nguồn của mọi ân sủng thì chuyện sinh hoa kết trái là
chuyện đương nhiên sẽ đến.
Cắt tỉa: Để đơm bông kết trái
ngày càng nhiều và tươi tốt, Chúa Giêsu còn đề cập đến sự cắt tỉa. Nói đến sự cắt
tỉa thì nông gia rất dễ am tường. Sự thưòng của cây trồng, khi giảm phát sinh
thì tăng phát dục. Cứ đến kỳ, đến vụ, nhà nông lại làm cành, tỉa cây để mong có
mùa màng bội thu. Để lớn lên, con rắn cần phải lột bỏ lớp da cũ. Để tung bay giữa
trời xanh cánh bướm phải giả từ cái kén ấm êm. Cuộc đời con người cũng tương tự,
dù là cá nhân hay tập thể, để tồn tại và phát triển, rất cần đến sự cắt tỉa,
nói cách khác là cần sự dứt bỏ, đoạn tuyệt. Tuy nhiên, phải làm rõ những gì cần
dứt bỏ và đoạn tuyệt.
Trước hết, cần dứt bỏ những yếu tố không còn sự sống hay những yếu
tố tật bệnh làm ảnh hưởng đến sự sống, sự phát triển. Người ta dễ dàng loại bỏ
các cành khô của cây, nhưng lại rất khó để đoạn tuyệt với tội lỗi của bản thân
mình, dù tội lỗi được đồng hoá với sự chết. Dưới cái nhìn luân lý học ngày nay,
thì chỉ có tội trọng mới được gọi là tội nguy tử, gây ra cái chết đời đời. Người
phạm tội nguy tử là lỗi phạm luật Chúa trong một điều nặng, có ý thức đầy đủ và
tự do hoàn toàn. Là Kitô hữu bình thường thì ít ai dám to gan ở lì trong tình
trạng nguy tử này. Nhưng chúng ta có thể dây dưa trong tình cảnh chẳng chết mà chẳng sống. Có thể xem tình trạng
này như những cành cây đang bị sâu bệnh. Nhà nông thì không tiếc xót gì khi cắt
tỉa chúng, còn chúng ta thì quả là khó dứt bỏ những lỗi mọn. Xin hãy nhớ lại những
lần chúng ta đến toà cáo giải, hình như đang có đó nhiều tội mà bản thân cứ mãi
xưng thú đi, xưng thú lại không biết bao nhiêu lần.
Trở lại với nghề nông, các nông gia chuyên nghiệp vẫn không ngần
ngại cắt tỉa những cành lá không sâu bệnh, có khi là xanh tốt, nhưng chúng
không có khả năng sinh hoa trái, lại còn ảnh hưởng đến sự sinh hoa trái của các
cành khác, chẳng hạn như những chồi vượt sát gốc thân cây… Đọc sách Công vụ
tông đồ, chúng ta cần chân nhận sự can đảm của các nghị phụ Công đồng
Giêrusalem. Đoạn tuyệt với lễ nghi cắt bì, một nghi lễ gia nhập Do Thái giáo
(tương tự với bí tích Thánh Tẩy của Kitô giáo), đúng là một quyết định kiên cường,
dĩ nhiên sẽ phải hứng chịu nhiều điều không như ý: bị cho là bội giáo, mất gốc,
vong bản, phản bội…
Vừa phải biết trở về nguồn để đi theo đường lối tông truyền, khỏi
phải chệch hướng, nhưng cũng phải biết cắt tỉa những yếu tố nhân loại cho dù đã
thành truyền thống của thời đã qua mà nay không còn phù hợp cho sự phát triển. Vuông
tròn hai nhiệm vụ này quả là không mấy dễ. Trong thực tế, nhiều khi khó phân biệt
rõ ràng các yếu tố tông truyền nghĩa là được truyền từ Chúa Kitô qua các tông đồ
đến chúng ta và các yếu tố của truyền thống cha ông một thời mà nay đã “lỗi thời”.
Bên cạnh đó tâm lý hoài cổ hoặc cho rằng “rượu cũ thì ngon hơn” vẫn còn đó ảnh
hưởng đến cung cách hành xử chúng ta.
Xin được bỏ qua lãnh vực lớn là xã hội và Giáo Hội, để nhấn mạnh
đến đời sống cá nhân. Có nhiều điều mà chúng ta cần phải cắt tỉa để phát triển
và sinh hoa kết trái trong đời sống nhân bản lẫn tâm linh. Tuy nhiên xin được
nhấn mạnh đến một
điều rất cần cắt tỉa đó là thái độ tự cao, tự đại cho rằng: “bàn tay ta làm nên
tất cả…”. Kiêu
ngạo là mối tội đầu tiên trong bảy mối tội lớn, và cũng là đầu mối của của mọi
sự tội.
Khi đã cho rằng mọi sự ta có, ta là, đều do bởi tay ta thì ta chẳng
cần đến bất cứ ai và dĩ nhiên chẳng cần đến Đấng Tạo thành. Một điều tất yếu,
khi ta tự tách lìa khỏi nguồn cội thì phải lãnh lấy hậu quả là sự chết. Chúa
Cha sai Chúa Con đến thế gian không phải để luận phạt hay xét xử thế gian,
nhưng để những ai tin vào Người Con, gắn bó với Người Con thì sẽ được sống muôn
đời và sinh trái đơm hoa (x. Ga 3,16;15,5). Xin đừng quên: cành nào lìa cây sẽ
khô héo liền (x. Ga 15,6).
Cắt tỉa sự tự cao, tự đại để thêm gắn bó với Đấng mà nhờ Người mọi
vật mọi loài được tác thành (x. Col 1,15-16). Gắn bó với Người thì chắc chắn ta sẽ
đơm hoa, kết trái trĩu cành. Và rồi khi Chúa đến, Người sẽ nói với ta: “Hãy vào
mà hưởng niềm vui của chủ ngươi” (Mt 25,21). Ngoài việc chuyên chăm tham dự
Thánh Lễ, thì theo thiển ý, những thực hành đạo đức như cầu nguyện trước, sau
các bữa ăn, cầu nguyện mỗi sáng khi thức dậy và mỗi tối trước khi buông màn,
làm dấu Thánh giá khi vào sân bóng hay sau khi ghi được bàn thắng… sẽ giúp ta cắt
tỉa những điều xấu xa, tồn tại, để ngày càng gắn bó với Đấng mà nếu không có Người thì ta sẽ không làm được sự
gì tốt đẹp (x. Ga 15,5).
Lm. Giuse Nguyễn Văn Nghĩa – Ban Mê Thuột.