CƯ XỬ SAO KHI BỊ CHỈ TRÍCH
Nhân vô thập toàn: Không ai hoàn hảo cả, đó là chân lý của muôn đời. Dù là vị thánh cũng có rất nhiều khuyết điểm: Khuyết điểm do tự mình nhận thấy, khuyết điểm do người khác nhận thấy nơi ta.
Hiển nhiên là không một người nào mà không bị chỉ trích, (đặc biệt chức vụ càng cao sang thì càng dễ bị người khác chỉ trích).
Như vậy mỗi khi gặp một người chỉ trích ta, nghe thấy có người chỉ trích ta: tốt hơn hết là ta tự kiểm điểm xem lời chỉ trích đó đúng hay sai (thường là đúng). Nếu đúng thay vì bực tức với người chỉ trích ta, ta nên dằn lòng tự ái, thầm cám ơn họ và cố gắng sửa khuyết điểm, còn nếu lời chỉ trích sai, thì ta nên quên hẳn những lời chỉ trích đó, lý do, nhiều khi những người chỉ trích ta không còn nhớ tới điều họ nói nữa, còn chính chúng ta lại ngu xuẩn, suy đi nghĩ lại, bực tức kéo dài nhiều ngày nhiều tháng… hại cho cả tinh thần lẫn sức khỏe của ta.
Dân nước Trịnh thường hay đến trường học thôn quê để nghị luận những chính sách hay dở của quan liêu.
Nhiên Minh bảo Tử Sản rằng: “Tôi định phá hết cả các trường thôn quê, ông tính sao?”
Tử Sản nói: “Để chứ. Phá đi làm gì? Dân sự người ta sớm tối đến chơi trường học để nghị luận điều phải, điều trái của quan liêu làm. Cái gì người ta cho là phải, ta cứ thế mà làm, cái gì người ta cho là dở, ta liệu mà đổi đi. Những kẻ nghị luận ấy tức là những ông thầy của ta. Can gì mà phá trường học.
“Vả chăng, tôi nghe nói: hết lòng làm điều phải, thì mới đỡ được người ta oán trách mình. Tôi chưa từng nghe nói: chỉ nạt nộ ra oai, mà tuyệt được hết sự oán trách của người. Cũng như phải đắp đê mà giữ nước, chớ bỏ đê đi, thì nước vỡ tứ tung, bao nhiêu người chết, không thể cứu lại được. Nay ta hẳn cứ để trường học, khiến thường được nghe những câu chê bai để làm thuốc chữa cho ta thì hơn”.
Nhiên Minh nghe Tư Sản xong, nói rằng: “Nay tôi mới biết ông là vị thầy đáng tôn vậy. Tôi thật là kẻ bất tài. Ông làm được như lời, thì chẳng những một đám chúng tôi được trông cậy, mà cả nước cũng được nhờ vậy”.
Phanxicô Salesiô coi người ca tụng mình, chưa chắc đã là người nói thực, còn những người chỉ trích mới là kẻ biết thực, nói thực về mình.