MẬT
ONG
Mật ong đã và đang được dùng để chữa bệnh theo kinh nghiệm
dân gian hoặc các nhà nghiên cứu… Nhưng dù tốt, mật ong cũng không phải là loại
thực phẩm có thể thay thế cho tất cả các thực phẩm khác. Hơn nữa, nếu lạm dụng
mật ong quá mức thì chắc chắn cũng sẽ có những phản ứng bất lợi cho cơ thể.
Trước khi nói vể giá trị dinh dưỡng và công dụng trị bệnh của Mật
Ong, xin cập nhật một vài tin tức đáng để ý.
Trước hết là vào ngày 6 tháng 9, 2013 vừa qua, Cơ Quan Thực Dược
Phẩm Hoa Kỳ FDA đã công bố kết quả nghiên cứu trên 1300 mẫu gạo rice và tái xác
định rằng lượng thạch tín arsenic trong gạo chưa tới mức độ có thể gây rủi ro tức
thì cho sức khỏe người tiêu thụ gạo. Cơ quan sẽ tiếp tục nghiên cứu và xin bà
con cứ tiếp tục ăn cơm. Vì “cơm cà” là “gia bản” của người Việt mình.
Thứ đến là trang web y học www.bsnguyenyduc.com của chúng tôi đã
phục hoạt sau khi bị hacker viếng thăm. Và chúng tôi cũng mới đưa thêm lên
youtube mấy video sức khỏe về bệnh Ung thư vú, bệnh Trĩ. Xin mời bà con khi nào
rảnh rỗi vô coi.
Bây giờ xin nói về
Honey
Nhiều người cho rằng mật ong là một trong nhiều chất dinh dưỡng
quý giá nhất mà thiên nhiên đã nhờ những con ong cần cù sản xuất, ban tặng cho
con người. Để tỏ lòng trân trọng, họ còn gọi mật ong bằng những cái tên văn vẻ
như “bách hoa tinh”, “bách hoa cao”, “phong đường”, “phong mật”...
Mật ong đã là món ăn ưa thích của con người từ thuở xa xưa. Hơn bốn
ngàn năm về trước, dân Ai Cập và Ấn Độ đã nuôi ong để lấy mật, nhưng phải đợi tới
cả ngàn năm sau, người nuôi ong mới biết được là để có mật, ong phải hút chất
ngọt từ nhụy hoa.
Mật ong là thực phẩm ngọt
chính của con người cho tới thế kỷ thứ 15, khi đường trắng được tinh chế. Tuy vậy,
ngày nay mật vẫn còn rất phổ thông vì nó làm tăng hương vị thực phẩm, làm dịu
ngọt món ăn, nước uống và cũng để trị bệnh nữa.
Ong làm mật
Mật ong được làm từ nước ngọt nhụy hoa với 20% nước và 80% đường
glucose, fructose.
Ở Bắc Mỹ, đa số mật hoa là từ cỏ ba lá (clover), berry bushes, cây
dại hoa vàng (dandelion).
Ong dùng lưỡi dài như một cái ống để hút mật hoa vào bao tử
riêng biệt. Ong có hai bao tử: một để chứa và tiêu hóa thực phẩm và một bao tử
chỉ để chứa mật hoa. Trong bao tử này, mật hoa được các diêu tố chế biến thành
mật ong.
Vào mỗi sáng sớm, một vài chú ong “trinh sát” bay lượn trong phạm
vi vài cây số để kiếm hoa. Chúng sẽ hút thử một số mật nhụy mang về cho các ong
khác giám định phẩm chất. Khi đã quyết định mật hoa nào tốt thì cả bầy ong sẽ
kéo nhau tới hút mật hoa. Việc hút nhụy không làm hại tới hoa, mà trong khi hút
lấy nhụy thì ong cũng giúp hoa thụ phấn.
Để có được một bao tử đầy mật (khoảng 70mg), ong phải hút nhụy từ
vài trăm đến cả vài ngàn bông hoa. Cho nên, muốn có nửa lít mật cần tới nước ngọt
của cả triệu bông hoa.
Khi về đến tổ, một nhóm ong thợ khác hút lại mật hoa này, biến
chế, rồi rải rộng trong những ngăn của tổ, dùng cánh để quạt cho bay hơi nước. Sau
đó mật ong được tồn trữ trong khuôn gắn kín bằng sáp, để làm lương thực suốt
năm. Một năm bầy ong ăn hết từ 50 tới 100 kg mật.
Các loại mật ong
Mật ong là một chất lỏng, hơi sền sệt, từ không mầu tới mầu hổ
phách vàng nâu hoặc nâu sậm như mật mía, tùy theo loại mật hoa. Phẩm chất của mật
cũng thay đổi tùy theo địa phương, loại hoa mà ong hút phấn và nhụy.
Mật ong thường được thu hoạch vào mùa Xuân và mùa Hạ, buổi sáng
hoặc trưa khi ong bay đi ăn xa.
Từ tổ ong, mật được lấy ra bằng máy ly tâm, diệt trùng bằng hơi
nóng và hơi lạnh, lọc vẩn cặn rồi vô chai. Để tăng thêm số lượng, người làm mật
có thể pha thêm đường trắng hoặc nước ngọt của bắp vào mật trước khi tung ra thị
trường.
Mật ong có thể được cất
giữ ở nơi khô ráo trong nhà mà không cần để trong tủ lạnh. Để lâu, mật có thể đổi
sang mầu đậm nhưng vẫn không hư vì trong mật có một loại kháng sinh thiên nhiên
có thể tiêu diệt các ký sinh làm hư mật. Nhưng sau khi pha loãng với nước thì mật
sẽ mau lên men và mau hư như trái cây hoặc rau đậu.
Khi giữ nơi nhiệt độ lạnh,
mật có thể kết tinh. Chỉ cần để trong lò vi ba hay trong nồi nước ấm độ vài
phút là mật ong lỏng trở lại.
Sữa Ong Chúa (Royal
Jelly)
Đây là một chất lỏng đặc sánh, mầu trắng như sữa, do những hạch
đặc biệt ở cuống họng ong thợ tiết ra.
Vì thấy rằng ong Chúa nuôi bằng mật này sống lâu hơn và cơ thể
to hơn cho nê Royal Jelly đã được nhiều người ưa chuộng và giá tiền rất đắt. Nhiều
người tin rằng sữa ong chúa có thể “cải lão hoàn đồng”, làm hết các vết da nhăn
trên mặt, nuôi dưỡng da, thuốc bổ tăng cường sức khỏe, giúp đời sống tình dục tốt.
Các nhà sản xuất còn quảng cáo là sữa ong chúa chữa được các bệnh đau gan, phong
thấp khớp, thiếu máu, loét bao tử...
Phân tích cho thấy sữa ong chúa cũng chỉ có thành phần hóa chất
như mật ong thường mà thôi.
Giá trị dinh dưỡng
Ngoại trừ trái cây và rau đậu, mật ong là nguồn thiên nhiên quan
trọng cung cấp cho con người những chất ngọt dễ tiêu.
Trong mật ong, đường chiếm tỷ lệ 80%; còn lại 20% là nước và các
chất khác. Hai thứ đường chính là glucose và fructose Ngoài đường ngọt, mật ong
còn chứa khoáng chất, sinh tố B, C, các chất amino acid, một ít chất đạm, vài
loại men và mấy hợp chất thơm.
Mật ong thường được ăn nguyên chất với bánh mì. Cũng có thể pha
mật ong với bơ hay margarin rồi phết lên bánh mì. Mật ong có thể ăn với trái
cây, khoai...
Khi nấu, một vài chất
dinh dưỡng trong mật bị nhiệt tiêu hủy, nên cần giữ nhiệt độ vừa phải và chỉ
cho mật ong vào nồi khi món ăn đã gần chín.
Bỏ lò, mật ong thấm với các gia vị khác vào thực phẩm nên ít bị
thay đổi.
Mật ong có nhiều mùi vị khác nhau, vì đôi khi ong bay xa cả trăm
cây số để hút nhụy hoa của nhiều thảo mộc khắp nơi trên trái đất. Dù mùi vị có
khác nhau, mật ong không mau hư, có thể cất giữ ở ngoài tủ lạnh.
Công dụng trị bệnh
Sách tham khảo The Edinburgh New Dispensatory xuất bản năm 1811
có ghi: “Từ xưa, mật ong đã được dùng như một loại thuốc rất tốt để làm long đờm,
làm mềm dịu các mụn nhọt, để rửa các vết lở loét trên da”.
Tại Úc châu và Tân Tây Lan, mật ong được phép bán như một dược
phẩm để trị bệnh.
Mật ong đã và đang được dùng để chữa bệnh theo kinh nghiệm dân
gian hoặc các nhà nghiên cứu trong những trường hợp sau:
-
Mật ong bồi bổ , tăng cường sinh lực, rất tốt cho người bị bệnh đang hồi phục.
-
Mật ong làm bớt căng thẳng, làm thư giãn thể xác và tâm hồn.
-
Trước khi đi ngủ, uống mật ong khiến giấc ngủ ngon hơn. Theo một nghiên cứu của
Viện Công Nghệ Massachusetts (Massachusett Institute of Technology- MIT), chất
ngọt của mật làm não tiết ra nhiều serotonin mà serotonin lại làm dịu hoạt động
của não, khiến ta ngủ dễ dàng.
-
Mật làm sự tiêu hóa được dễ dàng nhờ chất đường dễ tiêu glucose và fructose
-
Mật ong làm giảm ho vì thông đàm, rất tốt cho người bị suyễn, viêm cuống phổi, ho
gà.
-
Mật có phấn hoa nên đã được dùng để làm cơ thể quen dần với phấn hoa, tránh dị ứng
theo mùa, nhất là vào mùa xuân. Đấy cũng là nguyên tắc được áp dụng để làm người
dị ứng với phấn hoa trở nên quen đi bằng cách tiêm một lượng rất nhỏ phấn hoa
vào cơ thể.
-
Mật ong rất tốt để làm bớt đau cuống họng, làm sạch răng miệng, làm mau lành lở
miệng, lở mép nhờ có chất hydrogene peroxide.
-
Mật ong làm mau lành các vết thương ngoài da, có tính cách khử trùng và là hàng
rào tốt để cản sự xâm nhập của vi trùng vào các vết thương.
-
Các nghiên cứu ở Ấn độ cho thấy bệnh nhân bị phỏng mà được bôi bằng mật thì da
mau lành hơn là chữa với thuốc trị phỏng silver sulfadiazine.
Tổ
chức Y Tế Thế Giới khuyên người đi du lịch mắc bệnh tiêu chẩy uống nhiều nước
cam có pha mật ong, một chút muối và một chút baking soda đề bù lại số nước và
khoáng chất mất đi.
E.
Haffejee and A. Moosa phổ biến kết quả nghiên cứu trên British Medical Journal
năm 1985 cũng đồng ý rằng mật ong có thể rút ngắn thời gian bị bệnh tiêu chẩy ở
trẻ em.
-
Mật ong rất tốt cho da: Thoa trên da, mật ong làm da mịn, mềm hơn vì mật giữ độ
ẩm cho da. Mật làm bệnh trứng cá mau lành; bôi lên tóc, mật làm tóc bóng mượt
và mềm.
-
Mật ong có một lượng khá cao chất chống oxy hóa tốt tương đương như sinh tố C, nên
có thể làm chậm sự lão hóa và giảm nguy cơ ung thư.
Cơ quan Kiểm Soát Bệnh Tật Hoa Kỳ lưu ý là không nên cho trẻ em
dưới một tuổi dùng mật ong vì cơ thể các em chưa đủ sức chống lại loại vi khuẩn
gây bệnh trúng độc thực phẩm (clostridium botulinum), đôi khi có lẫn trong mật.
Kết luận
Những con ong nhỏ bé nhưng với khả năng tinh xảo do thiên nhiên
ban cho đã tốn nhiều công sức để tạo ra món thực phẩm ngon lành, bổ dưỡng và
quý giá để cho con người tận hưởng.
Nhưng dù tốt, mật ong cũng không phải là loại thực phẩm có thể
thay thế cho tất cả các thực phẩm khác. Hơn nữa, nếu lạm dụng mật ong quá mức
thì chắc chắn cũng sẽ có những phản ứng bất lợi cho cơ thể. Vì thế, cho dù sẵn
có mật ong để dùng, chúng ta cũng nên hạn chế ở một mức độ vừa phải thì hợp lý
hơn.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
www.bsnguyenyduc.com