Thánh Giáo Hoàng DAMASUS I
(305?-384)
Lược sử
Là con của một tư tế
Rôma, có lẽ thuộc gốc Tây Ban Nha, Damasus khởi sự
là một phó tế trong nhà thờ của cha mình, sau đó ngài là tư tế (linh mục) của
một đền thờ mà sau này là vương cung thánh đường San Lorenzo ở Rôma. Ngài phục
vụ Đức Giáo Hoàng Liberius (352-366) và đi theo đức giáo hoàng khi bị lưu đầy.
Khi là giáo hoàng, ngài có lối sống
thật đơn giản trái ngược với các giáo sĩ ở Rôma, và ngài rất hăng say chống lại tà thuyết Arian và các tà
thuyết khác. Một sự hiểu lầm trong văn từ về Ba Ngôi Thiên Chúa đã đe dọa mối
giao hảo thân thiện với Giáo Hội Đông Phương, và Đức Damasus là người ôn hòa đã
dàn xếp cách tốt đẹp.
Chính trong thời giáo
hoàng của ngài (380) mà Kitô Giáo được tuyên bố là tôn giáo chính thức của Rôma, và tiếng Latinh trở nên ngôn ngữ
chính thức trong phụng vụ nhờ sự cải cách của đức giáo hoàng.
Suy niệm 1: Damasus
Damasus khởi sự là một phó tế.
Ngài sinh vào khoảng năm 305.
Truyền thống cho rằng, ngài là một giáo hoàng uyên bác. Theo chứng từ của
người thư ký là Thánh Giêrôme, Thánh Damasus là "một người không ai sánh
bằng, rất hiểu biết Phúc Âm, một tiến sĩ trinh trắng của một Giáo Hội trinh
trắng, rất yêu quý sự khiết tịnh." Giáo hoàng Damasus đã ban phép cho các
ca đoàn do Thánh Ambrosius sáng lập, luân phiên hát Thánh Vịnh. Ngài giới thiệu
cách dùng từ Do Thái “Allelujah” và tìm được bản dịch Thánh Kinh bằng tiếng Do
Thái. Ngài đã truyền cho thánh Giêrônimô, lúc đó là thư ký của ngài tại Rôma từ
382 đến 384, lo duyệt lại bản dịch La-tinh xưa của Kinh Thánh. Bộ Vulgate được
chào đời, đó là bộ Kinh Thánh bằng tiếng Latinh mà Công Ðồng Trento (11 thế kỷ
sau) tuyên bố là "có giá trị để đọc giữa công chúng, được dùng để tranh
luận, và để rao giảng." Tiếng Latinh trở thành ngôn ngữ chính thức trong
phụng vụ nhờ sự cải cách của Đức Giáo hoàng.
Ngài cũng cổ võ lòng sùng kính và học hỏi về gương các thánh tử vì đạo,
khuyến khích các cuộc hành hương bằng cách tu sửa các hang toại đạo. Ngài là tác
giả của những bài thơ văn vần (thơ trào phúng) mà ngài đã bảo thợ đá Furiô
Điônisiô Philôcalô khắc thật tuyệt vời; các bản khắc này được xem là nằm trong
số những bản khắc đẹp nhất thời cổ đại, được đặt trên mộ các vị tử đạo, hoặc
trong các vị trí địa hình khác do Damasus bố trí. Làm điều đó, Giáo hoàng thể
hiện việc Giáo hội nắm giữ các đền thánh đã được các vị hoàng đế xây dựng.
Truyền thống cho rằng giáo hoàng Ðamasô I qua đời ngày 11 tháng 12 năm 384.
Văn mộ chí mà Ðức Damasus đã viết cho chính mình có ghi: "Ngài là Đấng đi
trên biển đã làm câm nín các ngọn sóng ác liệt, là Đấng ban sự sống cho những
hạt mầm tàn tạ của thế gian; Ngài là đấng tháo gỡ xiềng xích tử thần, và đã đưa
về cho Martha người em của cô sau bốn ngày trong mộ tối. Tôi tin rằng, Ngài sẽ
đưa Damasus trỗi dậy từ tro bụi."
* Lạy
Chúa Giêsu, xin ban ơn khang an xác hồn cho các vị đại diện Chúa vững tay lèo
ái con thuyền Giáo hội.
Suy niệm 2: Giáo
Hoàng-Lên ngôi
Khi là giáo hoàng, ngài có lối sống
thật đơn giản.
Damasus I là giáo hoàng kế nhiệm giáo hoàng Liberius và là giáo hoàng thứ
37 của Giáo hội Công giáo. Theo niên giám tòa thánh năm 1861 thì ngài lên ngôi
vào năm 366 và ở ngôi trong 18 năm, 2 tháng. Niên giám tòa thánh năm 2003 xác
định triều đại của ngài bắt đầu từ ngày 1 tháng 10 năm 366 và kết thúc vào ngày
11 tháng 12 năm 384.
Khi Liberius từ trần, Damasus được bầu làm Giáo Hoàng thứ 37 kế vị thánh
Phêrô và cũng là Giám Mục Rôma ngày 01 tháng 10 năm 366; nhưng có một thiểu số
khác bao gồm bảy linh mục và một phó tế lại chọn và tấn phong một phó tế khác
là Ursinus làm giáo hoàng. Ông này làm giáo hoàng đối lập từ năm 366 – 367.
Cuộc tranh luận giữa Ðức Damasus I và giáo hoàng đối lập gây nên nhiều xung đột
trong hai nhà thờ lớn, gây tiếng xấu cho các giám mục Ý.
Trong một thượng hội đồng do Damasus I triệu tập nhân ngày sinh nhật của
mình, Damasus yêu cầu các giám mục tán thành các hành động của mình. Nhưng câu
trả lời của các giám mục thật cộc lốc: "Chúng tôi quy tụ để mừng sinh
nhật, chứ không để kết án một người chưa bao giờ nghe biết." Những người
ủng hộ vị giáo hoàng đối lập còn tìm cách đưa Damasus ra toà về một tội phạm –
có lẽ tội dâm dục – khoảng năm 378. Ngài đã phải thanh minh trước toà dân sự
cũng như trước một thượng hội đồng của Giáo Hội. Phản Giáo hoàng Ursinus đã phải
lên đường đi lưu đày và chết năm 384 mà vẫn không từ bỏ những tham vọng của
mình.
Lịch sử của triều đại giáo hoàng và lịch sử Giáo Hội đã bị pha trộn với
tiểu sử của Đức Damasus. Trong một giai đoạn then chốt và nhiều khó khăn của
Giáo Hội, ngài đã xuất hiện như một người bảo vệ đức tin đầy nhiệt huyết, biết
khi nào phải tiến và khi nào phải thủ. Thánh Damasus giúp chúng ta ý thức hai
đức tính của một người lãnh đạo xứng đáng: luôn nhận ra sự thôi thúc của Thần
Khí và phục vụ. Cuộc chiến đấu của ngài nhắc cho chúng ta biết rằng Đức Kitô
không bao giờ hứa che chở Đá Tảng của Người khỏi cơn phong ba, bão táp hay
những người theo Người không gặp các khó khăn. Người chỉ đảm bảo sự chiến thắng
sau cùng.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con đừng vì tham vọng mà đánh mất sự hiệp nhất trong
cộng đoàn.
Suy niệm 3: Giáo
Hoàng-Quyền tối thượng của Rôma
Khi là giáo hoàng, ngài có lối sống thật đơn giản.
Damasus là một người trung thành với truyền thống của Giáo hội. Ngay từ đầu
triều Giáo hoàng của ngài, hoàng đế Valentinianô đã ra lệnh tất cả các vụ kiện
tôn giáo đều phải được trình lên Giáo hoàng, các thẩm phán thế tục không có
quyền can thiệp vào. Người kế vị Valentinianô là Gratianô cũng là một hoàng đế
công giáo.
Vào năm 343, Công Ðồng Sardica trao toàn quyền của giáo hội Tây Phương cho
vị giám mục Rôma là đức giáo hoàng, và quyết định này được Hoàng Ðế Gratian xác
nhận năm 378. Hoàng đế cũng phê chuẩn quyền kháng án lên giáo hoàng. Bất kỳ lời
buộc tội nào chống lại vị tổng giám mục đều phải đến trước chính giáo hoàng
hoặc một tòa án các giám mục được ngài bổ nhiệm, trong khi tất cả các giám mục
(tây phương) đều có quyền kháng cáo từ thượng hội đồng giám mục giáo tỉnh của
họ lên Đức Giáo hoàng (Mansi, III, 624).
Ðức Giáo Hoàng Damasus tuyên bố rằng quyền bính của đức giáo hoàng thực sự
không do bởi một công đồng hay một hoàng đế nhưng bởi chính Thiên Chúa qua mệnh
lệnh của Người ban cho Thánh Phêrô (Mt 16,18). Ðể hỗ trợ cho thẩm quyền của đức
giáo hoàng, Thánh Ambrôsiô đồng ý rằng "Ngai tòa Phêrô ở đâu, thì Giáo Hội
ở đó". Thánh Giêrôme viết cho Ðức Giáo Hoàng Damasus: Tôi không theo bất
cứ nhà lãnh đạo nào khác ngoại trừ Ðức Kitô, và do đó tôi vẫn muốn hiệp thông
với ngài trong Giáo Hội, đó là, với ngai tòa Thánh Phêrô. Tôi biết, Giáo Hội
được thành lập trên tảng đá này.
Các thượng hội đồng giám mục Rô-ma (369) và Antiôkia (378) đã quyết định
một giám mục được xem là hợp pháp khi vị này được Giáo hoàng thừa nhận. Điều
này có hiệu quả là Giáo hoàng có quyền truất phế những giám mục còn gắn bó với
lạc thuyết Ariô và lạc thuyết này hầu như đã biến mất khỏi đế quốc.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con luôn tuyệt đối vâng phục quyền bính của đức giáo
hoàng.
Suy niệm 4: Giáo
Hoàng- Tôn giáo chính thức duy nhất
Khi là giáo hoàng, ngài có lối sống thật đơn giản.
Năm 381, Theodosius tuyên bố Kitô Giáo là tôn giáo chính thức duy nhất của
Ðế Quốc Rôma và ông muốn chấm dứt ngoại giáo. Số người theo Kitô Giáo vút cao
và đưa đến vấn đề là nhiều người gia nhập Giáo Hội chỉ vì lợi ích chính trị.
Bây giờ, làm người Kitô thì dễ dàng và thoải mái hơn người ngoại giáo, hoặc tín
đồ của bất cứ tôn giáo nào khác.
Xứ Gallô được phúc âm hóa một cách hăng say. Các đan viện được thành lập ở
đó, bởi Martinô thành Tours, đan viện Ligugé và đan viện Noirmoutiers. Dưới
triều Gratianô và Thêôđôsô I, lạc giáo không còn được dung thứ và chỉ một mình
Giáo hội mới tồn tại chính thức. Priscillianô đã bị thượng hội đồng Saragosse
năm 380 lên án và bị hành hình vì đã phổ biến một lạc thuyết mới đặt cơ sở trên
sự giải thích cá nhân về kinh thánh.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con chỉ biết thờ lạy duy nhất một mình Chúa mà thôi
(Mt 4,10).
Suy niệm 5: Giáo
Hoàng với các bè rối
Khi là giáo hoàng, ngài có lối sống thật đơn giản.
Giáo hoàng Damasus phải đương đầu với các bè rối: bè rối Ariô, Macêđônia và
Apollinariô. Ngài tỏ ra đại lượng, giầu lòng nhân khiến cho nhiều người thuộc
các bè rối được ơn ăn năn quay trở lại với Hội Thánh. Một sự hiểu lầm trong văn
từ về Ba Ngôi Thiên Chúa đã đe dọa mối giao hảo thân thiện với Giáo Hội Ðông
Phương, và Ðức Damasus là người ôn hòa đã dàn xếp cách tốt đẹp.
Macêđônia là một lạc giáo về Chúa Thánh Thần, họ chủ trương Chúa Thánh Thần
chỉ là một tạo vật như Chúa Con và thậm chí còn kém hơn. Apollinariô
(Apollinarius) giám mục thành Laodicea chủ trương Nhân tính nơi Chúa Giêsu
không toàn vẹn, thiếu lý trí nhưng có thiên tính bù vào.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin cho Giáo Hội được hiệp nhất nên một.
Suy niệm 6: Giáo
Hoàng với công đồng
Khi là giáo hoàng, ngài có lối sống thật đơn giản.
Dưới triều Giáo hoàng của ngài đã diến ra nhiều công đồng: Công đồng Rôma
(374), Công đồng Constantinôpôli I (381). Công đồng này đã bổ túc cho công đồng
Nicêa bằng cách khẳng định Thần tính của Chúa Thánh Thần và triển khai Kinh Tin
Kính Nicêa. Công đồng gồm 150 giám mục Công giáo Đông phương và 36 giám mục phe
Macedonius. Công đồng chung thứ hai này quy tụ gần 200 giám mục phương Đông.
Không có đại diện nào của Đức Damasus đến dự công đồng này. Công đồng đã tiếp
tục hoàn chỉnh tín điều về Thiên Chúa Ba Ngôi và lên án lạc thuyết Macedonius.
Năm 381, công đồng Aquilê chống lại những người theo thuyết Ariô, trong đó
giám mục Rô-ma đã không thể cử đại diện của mình đến tham dự vì đang phải đấu
tranh với phản giáo hoàng Ursinus. Công đồng Rô-ma II (382) dưới sự thúc đẩy
của Giêrônimô đã kết án những người theo thuyết Apollinariô.