TỪ BỎ CHÍNH MÌNH! TẠI SAO?
Gần làng Yên Đổ có một cô gái điên dại, mặt mũi lấm lem,
áo quần rách rưới, quen gọi là “Mẹ Mốc.” Thế mà khi Nguyễn Khuyến cáo quan lui về quê
nhà, ông lại viết bài ca trù “Mẹ Mốc” ca khen cô gái:
“So danh giá ai bằng Mẹ Mốc,
Ngoài hình hài, gấm vóc cũng thêm ra,
Tấm hồng nhan đem bôi
lấm xoá
nhoà,
Làm thế để cho qua mắt tục.”
Tại sao
ông Tam nguyên Yên Đổ lại đi ca
khen một người mà ai
cũng chê cười?
Khi tìm hiểu ông mới biết lai lịch đặc biệt của cô: cô
còn trẻ, có nhan sắc, có vốn liếng, mà
chồng lại đi xa nên bị nhiều chàng trai chòng
ghẹo, muốn ép liễu nài
hoa, nên phải giả điên để khỏi bị quấy nhiễu, cho được yên lòng chờ chồng. Qua bài ca trù, Nguyễn Khuyến cũng có ý
ký thác tâm sự của ông muốn viện mọi lý lẽ để từ chối lời mời gọi cộng tác của người Pháp.
Đặc biệt là mấy câu kết bài ca trù nêu cao những giá trị của lương tri con người:
“Sạch như nước, trắng như ngà, trong như tuyết,
Mảnh gương trinh vằng vặc quyết không nhơ;
Đắp tai, ngoảnh mặt làm ngơ,
Rằng khôn cũng kệ, rằng khờ cũng thâỵ
Khôn em dễ bán dại này!”
‘Đâu là khôn đâu là dại, đâu
là phải đâu là
trái’ là những câu
luôn làm trăn trở lòng người, làm người ta tranh cãi hoài để tìm đến câu trả lời cuối cùng. Đó cũng là
câu hỏi mà Êlihu, bạn của ông Gióp, đặt ra như một tiền đề để giải quyết vấn nạn về đau khổ: “chúng ta hãy phân biệt điều nào là phải và điều nào là tốt giữa chúng ta” (G 34,4).
Mục đích sau hết phải là điều được xét đến đầu tiên.
Mục đích sau hết chính là điều làm
nên giá trị cho đời người, là cái khôn điều khiển mọi cái khôn khác. Tiên tri Giê-rê-mi-a đã chọn Thiên
Chúa làm mục đích sau hết: “Lạy Đức Chúa, Ngài đã
quyến rũ con, và con đã
để cho
Ngài quyến rũ.” (bài đọc I)
Dù theo Chúa phải chịu rất nhiều thiệt thòi: “Vì lời Đức Chúa mà con
đây bị sỉ nhục và chế diễu suốt ngày”, nhưng chính những thiệt thòi khi tin theo Chúa là cái lưới sàng lọc và làm
cho người ta đạt đến chỗ tối hảo của niềm tin khi nó bắt người ta phải chọn lựa bằng chính
cuộc sống mình: “Có lần con tự nhủ: ‘Tôi sẽ không nghĩ đến Người, cũng chẳng nhân danh Người mà nói nữa’. Nhưng lời Ngài cứ như ngọn lửa bừng cháy trong
tim” (Gr
20,7-9).
Đó cũng là sự khôn ngoan thánh Phaolô mang lại cho
tín hữu Rôma ngày xưa, khi dạy họ qui chiếu tất cả vào
thánh ý Chúa: “Hãy cải biến con người anh em bằng cách đổi mới tâm thần, hầu có thể nhận ra đâu là ý
Thiên Chúa: cái gì là tốt, cái gì đẹp lòng Chúa,
cái gì hoàn hảo” (Rm 12,2).
Ngày nay, cả nhân loại sống trong một môi trường tràn
ngập thông tin. Người ta bị lôi vào sự học, nhưng đâu phải lúc
nào học cũng nên khôn bởi có khi vì coi trọng bằng cấp, danh
hiệu… mà quên đi cái thực học.
Người thực học, nói cách đơn giản, là người biết được và biết đúng
điều thực sự cần biết cho cuộc sống. Ngồi xét lại, ai cũng thấy có những cái biết không cần thiết; lại có những cái biết chẳng những vô ích mà còn tác hại. Ngược lại, niềm tin là cái biết không
để ai ngồi yên mà bắt họ đứng dậy, và bắt họ thay đổi tất cả. Vì thế, “từ khi ông Phêrô
tuyên xưng Đức Giêsu
là Đấng Kitô,
Con Thiên Chúa hằng sống, thì Đức Giêsu bắt đầu tỏ ra cho các môn
đệ biết: Người phải đi
Giê-ru-sa-lem, phải chịu nhiều đau khổ do các kỳ mục, các thượng tế và kinh sư gây ra, rồi bị giết chết, và ngày thứ ba sẽ trỗi dậy.”
Niềm tin vào Chúa bắt người ta thay đổi tất cả. Đau đớn như một cái chết, nhưng là cái chết để rồi trỗi dậy trong
một cuộc sống mới chứ không phải để chôn vùi mãi mãi như Phêrô lo sợ. Vì niềm tin là
sự hiểu biết của Chúa được ban cho nhân loại, vượt quá trí hiểu con người, như Chúa đã nói với Phêrô:
“tư tưởng của anh không phải là tư tưởng của Thiên Chúa,
mà là của loài
người.” Đó là cái
biết có những đòi hỏi khắc nghiệt: “Ai muốn đi theo Thầy, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá
mình mà theo” (Mt
16,21.23-24).
Trong tác phẩm bất hủ “Những người khốn khổ”, Victor Hugo đã dành một phần khá lớn viết về
Napoléon và cuộc bại trận lịch sử tại Waterloo. Mặc dù khâm phục
Napoléon, V. Hugo cũng phải nhìn nhận rằng mọi biến cố đều không nằm ngoài bàn tay Thiên Chúa: “cái tinh thần anh dũng tuyệt vời của đạo quân đã từng làm cho lịch sử kinh ngạc, bỗng dưng sụp đổ tan tành như vậy, kinh hoàng,
khủng khiếp như vậy, phải đâu không có
nguyên nhân? Không… Một sức mạnh trên con người, đã tạo ra ngày hôm
đó”; và ông
đã miêu tả thật sống động cái mất đau đớn của vị hoàng đế đã từng có thời rất vĩ đại: “… Đó là Napoléon
đang cố sức tiến về phía trước, một kẻ mộng du to lớn trong giấc mộng vừa đổ vỡ tan tành.”
Mỗi một chọn lựa, mỗi một quyết định của tôi đều nhắm đến một mục tiêu. Mục đích sau cùng của tôi là gì? Đừng tránh
né sự thật này: Nếu không “từ bỏ chính mình,
vác thập giá
mình” mà theo
Chúa thì chẳng mấy chốc tôi sẽ thành kẻ mộng du trong một giấc mộng đổ vỡ tan tành! Giấc mộng có lớn đến đâu mà
không có Chúa thì cũng chỉ là giấc mộng, sẽ đổ vỡ tan tành!