RĂN DẠY NGƯỜI CHO CÓ KẾT QUẢ
Vì nhiệm vụ cũng như vì công ích, ta phải răn dạy, khuyên nhủ, có khi ta buộc lòng phải nói tới khuyết điểm để người ta cảnh giác, sửa mình. Nhưng làm công việc đó với lòng thương yêu chân thành, mới có kết quả và mới cảm phục được lòng người. Có thể sửa phạt người khác, mà vẫn làm cho họ có cảm tình với mình.
Quý Cao làm quan sĩ sư nước Vệ, có làm án chặt chân một người.
Sau nước Vệ loạn, Qúy Cao chạy trốn, ra đến cửa thành gặp người giữ cửa thành, lại chính là người mình đã lên án chặt chân ngày trước.
Người ấy bảo: “Kia có chỗ tường đổ”.
Qúy Cao nói: “Người quân tử không trèo tường”.
Người ấy lại bảo: “Kia có lỗ hổng”.
Qúy Cao đáp: “Người quân tử không chui lỗ hổng”.
Người kia lại nói: “Ở đây có cái nhà”.
Qúy Cao mới chạy vào nhà ẩn, nên quân đuổi theo không bắt được.
Lúc Qúy Cao sắp đi bảo người giữ thành rằng: “Trước ta theo phép nước mà chặt chân ngươi, nay ta gặp nạn, chính là cái dịp để ngươi báo thù, mà ngươi ba lần chỉ lối cho ta trốn, thương ta như thế, là cớ làm sao?
Người giữ thành nói: “Tội tôi đáng chặt chân, thì tránh sao cho khỏi. Lúc ông luận tội, xoay xở pháp luật, ý muốn nới tay, tôi cũng biết. Lúc lãnh án đã định, đưa ra hành hình, nét mặt của ông buồn sầu, tôi lại biết lắm. Ông làm như thế, há có vị riêng gì tôi, đó là tâm địa bực quân tử tự nhiên vậy. Thế cho nên tôi muốn cứu ông”.
Đức Khổng Tử nghe chuyện này, nói rằng: “Cũng là một cách dùng pháp luật, dùng mà có lòng nhân từ, thì gây nên ơn, dùng mà ra dáng tàn bạo, thì gây nên oán. Qúy Cao là người làm quan biết dùng pháp luật vậy”.
Vậy khi vì công ích, vì nhiệm vụ, vì muốn giáo dục người khác, ta phải tỏ thái độ thành thực xây dựng cho họ, phải hành động thế nào để họ nhận ra không phải vì ghét họ mà chính vì chân thành yêu thương họ. Sự răn dạy như thế mới đưa lại kết quả cho người phạm lỗi.