Giáo Lý Phúc Âm
LỄ THÁNH GIA THẤT, NĂM A
I.
Giáo Huấn Phúc Âm
Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa
được sinh ra bởi một trinh nữ như trong sách Tiên Tri Isaia chương 7.14 tiên
báo.
Đức Trinh Nữ Maria luôn
thưa “Fiat” xin vâng theo thánh ý Chúa qua lời thiên sứ.
Thánh Giuse cũng vậy,
không bao giờ do dự trước lệnh truyền của Chúa “Này ông, dậy đem Hài Nhi và Mẹ
Người trốn sang Ai Cập và cứ ở đó cho đến khi tôi báo lại, vì vua Hêrôđê sắp
tìm giết Hài Nhi đấy!”
Thánh gia hoàn toàn sống
và hành động theo thánh ý Chúa.
Gia đình thánh gồm những người vâng theo ý
Chúa, tức từng cá nhân và toàn gia đình luôn đặt Chúa lên trên tất cả và tìm
cách thực thi thánh ý Chúa. Gia đình được thánh hóa hay nên thánh vì thực thi
thánh ý Chúa hay làm trọn ý Chúa, chứ không tìm ý riêng hay ích kỷ riêng tư.
II.
Vấn nạn Phúc Âm
“Này ông, dậy đem Hài Nhi và Mẹ Người trốn sang Ai
Cập và cứ ở đó cho đến khi tôi báo lại, vì vua Hêrôđê sắp tìm giết Hài Nhi
đấy!”… Ông Giuse liền chổi dậy…Ông ở đó cho đến khi vua Hêrôđê băng hà, để ứng
nghiệm lời Chúa phán xưa qua miệng ngôn sứ: Ta đã gọi con ta ra khỏi ai
cập…muốn nói gì?
Sứ thần nói “đem Hài Nhi và Mẹ Người” chứ không nói: đem con trai ngươi và vợ ngươi. Thánh Matthêô viết Phúc Âm cho người chính gốc Do Thái nặng truyền thống Cựu Ước và thánh sử luôn dùng Cựu Ước để chứng minh về việc sinh ra, đời sống và cái chết của Chúa Giêsu. Trong Sách Tiên Tri Isaia chương 7.14 đã tiên báo “Đấng Cứu Thế sinh bởi một trinh nữ” Vậy thì Chúa Giêsu là Con Thiên Chúa chứ không là con để của Giuse. Đức Mẹ Maria là Mẹ Đấng Cứu Thế, nhưng là một trinh nữ, tức không có chuyện “biết đến người nam”. Nên Giuse không là chồng của Maria theo quan niệm thông thường.
Ông Giuse hoàn toàn im lặng và chỉ biết hành động theo lệnh Chúa truyền qua lời sứ thần.
Phúc Âm Thánh Matthêô nói nhiều về những tiên báo của các tiên tri trong Cựu Ước có liên quan đến Đấng Cứu Thế. Tiên tri Isaia chương 7.14 tiên báo: Đấng Cứu Thế sinh bởi một trinh nữ. Tiên Tri Mika chương 5.12 nói: Đấng Cứu Thế sinh ra ở Bêlem. Tiên tri Giêrêmia chương 31.15 tiên báo việc Hêrôđê tìm giết Hài Nhi. Tiên tri Hôsêa chương 11.1 tiên báo rằng: Từ Ai cập, ta đã gọi Con ta về. Tiên tri Isaia trong chương 40.3 tiên báo về Gioan tiền hô sẽ đến dọn đường cho Đấng Cứu Thế. Đấng Cứu Thế chữa lành bệnh tật được Isaia tiên báo trong chương 53.4. Cả việc Đấng Cứu Thế cởi lừa vào Giêrusalem cũng được Giacaria tiên báo trong chương 9.9…Nên câu Phúc Âm “để ứng nghiệm lời Chúa phán xưa qua miệng ngôn sứ: Ta đã gọi con ta ra khỏi Ai Cập…” chính là lời tiên báo của Giêrêmia chương 31.15 và Hôsêa chương 11.1
Tại sao nói: Lễ Thánh Gia Thất: Chúa Giêsu, Đức Mẹ và Thánh Giuse chứ không là: Thánh Giuse, Đức Mẹ và Chúa Giêsu? Như vậy có thiếu tôn trọng vai trò người Cha trong xã hội Do Thái thời bấy giờ không?
Chúa Giêsu là Con Thiên Chúa và là Thiên Chúa. Thiên Chúa không chỉ đứng đầu mà còn phải trên tất cả. Thánh Gia Thất phải theo trật tự nầy: Chúa Giêsu là Con Thiên chúa, là Thiên Chúa, là Đấng tự hữu phải dẫn đầu và trên tất cả. Kế đến là Đức Trinh Nữa Maria, Mẹ Thiên Chúa. Maria cũng là thụ tạo được Thiên chúa tạo thành, nhưng được nâng lên vai trò cao trọng là Mẹ Thiên chúa. Thánh Giuse, thụ tạo, Cha nuôi của Chúa Giêsu, kém cao trọng hơn Đức Maria và không thể nào so sánh với Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa là Đấng tạo Hóa và Đấng Cứu Thế.
Trật tự nầy nói lên lý do tại sao gọi là Thánh gia thất. Gia đình thánh vì có Chúa đứng đầu và Chúa cao trọng nhất. Mọi người phải thực hiện thánh ý Thiên Chúa và theo chương trình của Ngài. Nên đúng như Chúa nói: “Nầy con xin đến để thi hành thánh ý Cha” là câu tâm niệm sống của mọi gia đình.
Hêrôđê cả.
Gọi
Hêrôđê cả đúng hơn là đại đế, vì Do Thái bị La Mã thống trị từ năm 63 trước
Công Nguyên. Do Thái thành một tỉnh bang của Đế Quốc La Mã, nằm dưới sự đô hộ
của Hoàng Đế La Mã đồng thời trực thuộc đại diện của Hoàng Đế La Mã được gọi là
Tổng Trấn, như Quirinô làm tổng trấn khi Chúa Sinh và Philatô làm tổng trấn khi
Chúa chết. Chúng ta có thể so sánh những vị vua của thuộc quốc nầy giống như
những vua Thành Thái, Bảo Đại của triều đình Huế thời Pháp thuộc. Những vị vua
do đế quốc thống trị đặt lên và dưới quyền thống trị của mẫu quốc.
Theo
bách Khoa Tự Điển Wikipedia thì “Hêrôđê cả sinh trưởng trong một gia đình quyền quý
có cha là Antipater the Idumaean. Mẹ ông là công nương Cypros
của vùng Petra Nabatea (nay là một phần của Jordan). Gia đình ông có quan hệ thân thiết với nhiều nhân
vật quyền quý ở La Mã thời bấy giờ, trong đó có Pompey và Cassius. Nhờ mối quan
hệ này, năm 47 TCN cha của Hêrôđê cả được cất nhắc làm quan tổng trấn của vùng
Judea, và Hêrôđê cả được làm thống đốc Galilê.
Sau khi cha bị đầu độc vào năm 43 TCN, Hêrôđê cả lên nắm tất cả quyền bính của
cha và truất phế người vợ đầu và con cả để lấy công nương Mariamne của hoàng
tộc cai trị Judaea trước đó. Năm 40 TCN, khi người Hasmonea
và Parthia xâm chiếm Judaea, Hêrôđê cả chạy trốn
sang La Mã. Tại đó ông được Hội đồng Trưởng lão La Mã bầu làm Vua Do Thái.
Nhưng phải đến năm 37 TCN ông mới thức sự thống trị được Judaea”
Hêrôđê cả trong Tân Ước
Hêrôđê cả chính là người đã tỏ ra bối rối khi nghe các đạo sĩ
Phương Đông hỏi thăm là “Vua Người Do Thái mới sinh ra ở đâu?” Bối rối và
sợ mất ngôi. Ông đã khôn khéo cho vời các Đạo Sĩ vào hoàng cung hỏi thăm xem
ngày giờ ngôi sao xuất hiện để tìm cách giết Hài Nhi Giêsu. Sau khi thăm Chúa
Hài Nhi và dâng cúng lễ vật. Ba đạo sĩ được sứ thần báo mộng tìm đường khác về
quê thay vì trở lại gặp Hêrôđê.
Hêrôđê cả cũng chính là người đã cho giết chết những trẻ thơ
vô tội ở Bêlem từ hai tuổi trở xuống với hy vọng là trừ diệt được “vua mới
sinh” như được tường thuật trong Phúc Âm Thánh Matthêô 2.13-18
Hêrôđê
cả được kế thừa bởi những người con làm quận vương như sau:
Hêrôđê Archelaus được phân chia cai trị
miền Giuđêa, Samaria và Idumea cũng gọi là Edomn từ năm 4 trước Công Nguyên cho
đến năm 6 sau Công nguyên.
Hêrôdê Antipas làm vua cai trị Galilê từ năm thứ 4 trước Công
Nguyên cho đến năm 39 sau Công Nguyên. Hêrôđê Antipas là người lấy Hêrôdia, vợ của
anh trai mình là Philip. Gioan Tẩy Giả tố cáo ông là loạn luân. Ông cầm tù
Gioan và cho lính vào ngục chém đầu Gioan Tẩy Giả đặt trên mâm mang cho con gái
bà Hêrôdia (Matthêô 14.3-12; Matcô 6.17-29 và Luca 3.19-20) Ông cũng chính là kẻ mà sau này Chúa Giêsu gọi là "con cáo già" (Lc 13,32).
Hêrôđê Philip cũng là con của Hêrôđê cả và Clêopâtre (không phải hoàng hậu Ai Cập), tức là anh em cùng
cha khác mẹ với Hêrôđê Antipas. Làm quận vương xứ Iturê và Trakhônitô, cũng như
gồm cả Auranitô, Batanêa, Gaulinitô. Philip cai quản năm 4 trước Công nguyên
cho đến chết vào năm 34 sau Công nguyên. Vì không có con nối ngôi, vua Tibêriô
sáp nhập phần đất này vào miền Syria. Hêrôdia là vợ của Philip và bị Hêrôdê Antipa chiếm
đoạt.
III.
Thực hành Phúc Âm
Phụ nữ Việt Nam và Áo dài
phụ nữ Việt Nam
Tôi thường yêu thích và dễ dàng liên kết
giữa người Mẹ Việt Nam với Đức Mẹ Maria. Tại sao? Cũng hơi khó hiểu khi tôi
không thấy và không biết Đức Mẹ, nhưng tôi lại cho là phụ nữ Việt Nam hay những
người mẹ Việt Nam giống Đức Mẹ. Có lẽ do đức tính hiền lành, nhu mì đầm thắm,
đảm đang và rất mực thương yêu chồng con của phụ nữ Việt Nam mà tôi nhận ra một
hình ảnh được mô phỏng theo Mẹ Maria. Mẹ Maria, người phụ nữ được nâng lên làm
Mẹ Thiên Chúa. Đức Mẹ là Mẹ Thiên Chúa chắc chắn là không đanh đá hay hung dữ
hay quá ồn ào và thích đôi co chưởi lộn như những con buôn ngoài chợ được.
Thêm một thiên
kiến nữa là tôi thật không sao quên được hình ảnh đẹp, trong trắng và thanh
thoát trong chiếc áo dài trắng của các nữ sinh Việt Nam trước năm 1975. Ai cũng
phải khen phụ nữ Việt Nam mặc áo dài rất đẹp. Nó phù hợp về dóc dáng mảnh
khảnh, gọn nhẹ, với dáng đi đầm thắm nết na và phong cách thanh tú với gương
mặt sáng và thông minh.
Tuy nhiên,
ngày nay dường như tôi đã lỗi thời khi càng ngày càng nhiều phụ nữ Việt Nam đã
thay hình đổi dạng: Thân thể có nhiều mỡ béo hơn. Dáng vẻ xem chừng mang nhiều
nam tính hơn. Lời ăn tiếng nói xem chừng hùng dũng và đầy uy quyền không thua
gì vị tướng chỉ huy mặt trận. Họ cũng không còn mặc áo dài nhiều vì thân thể
không còn mảnh mai hay tha thướt khuôn theo kiểu áo dài ‘gò ép” ngày xưa.
Cũng theo lối
nhìn “out of date” của tôi nầy thì người Mẹ Việt Nam ngày nay cũng kém mô phỏng
hình ảnh nhu mì, đạo đức hay hiền hòa của Mẹ Maria ngày xưa nhiều. Dù sao thì
tôi vẫn yêu thích hình ảnh đạo đức, hòa nhã và thích thầm lặng của Đức Mẹ
Maria, vì bà hay “giữ mọi điều và suy nghĩ trong lòng” bà không có hò hét hay
tranh đấu, giành cho được quyền làm “Lady First!” đàn bà phải số một!
“Vì vua
Hêrôđê sắp tìm giết Hài Nhi!”
Vua Hêrôđê tìm giết Hài Nhi vì Ba Đạo sĩ
Phương Đông vào hoàng cung tìm “Vua Do Thái mới sinh” Sau khi nghiên cứu Kinh
Thánh và biết được “Vua Do Thái” mới sinh ở Bê Lem. Hêrôđê cho lính đến giết
tất cả hài nhi từ hai tuổi trở xuống và chắc chắn là tiêu diệt được vua mới
sinh. Đối với các bạo Chúa thời đó: giết là cách tốt nhất để khai trừ đối thủ.
Vua có quyền sinh sát trên thần dân.
Tuy nhiên Hêrôđê đã không hình dung nỗi ai
thật sự là đối thủ của mình? Nếu chỉ là một hài nhi, thì quá dễ, nhưng còn hơn
thế nữa: Đó là Thiên Chúa. Phàm nhân làm sao tiêu diệt được Thiên Chúa hay Đấng
Tạo Hóa?
Hiện tại quốc hội tỉnh bang Québec ở Canada
đang biểu quyết dẹp Thánh Giá trước Tòa Nhà Lập Pháp tỉnh bang. 90% công dân
Canada ở tỉnh bang Québec được rửa tội Công Giáo, nhưng họ đã chống lại luật
Chúa, chống điều răn Thứ Năm “Chớ giết người!” bằng cách chấp nhận cho phép thi
hành trợ tử như nhân quyền và bây giờ họ đang cố gắng hạ đối thủ là Thiên Chúa,
Đấng Cứu Thế xuống khỏi những nơi công cộng, nơi ban hành dân luật.
Không cần trù giập hay hù dọa ai cả, nhưng
rồi dân Québec và tỉnh bang Québec, đặc biệt với những người thích ăn thua với
Thiên Chúa nầy sẽ mang chung số phận như Hêrôđê. Họ sẽ bị tiêu diệt và mất cả
nhân phẩm vì tội xúc phạm đến Thiên Chúa. Còn Hài Nhi, Con Thiên Chúa đã trốn
thoát sang Ai Cập an toàn và chương trình cứu độ sẽ được hoàn thành như đã loan
báo. Thường người ta thích tưởng nhớ và khôi phục những gì đã bị tiêu diệt một
cách bất công. Sẽ có nhiều người thành phản đề cho việc “ăn thua với Thiên
Chúa” nầy. Chúa bao giờ cũng chiến thắng! Thánh giá là dấu cứu độ! Ecce Signum
Salutis! Tôi tin như vậy!
Lm.
Phêrô Trần thế Tuyên