BEETHOVEN
(LUDWING VAN)
TIỂU SỬ VÀ
CÔNG NGHIỆP:
Sinh tại Bonn, gần Cologne. Thân phụ là một
nghệ sĩ luôn luôn say sưa, ép Beethoven học nhạc rất sớm (8 tuổi).
Lên 11 tuổi, tiên sinh đã phải đánh nhạc để giúp gia đình và đến
13 tuổi thì bắt đầu soạn nhạc. Năm 1792, tiên sinh được gửi đi Vienne để học thêm rồi tiên sinh ở luôn tại đấy không trở
về quê nhà nữa. Đến 25 tuổi, tiên sinh đã cho ra đời nhiều tác phẩm nhưng đến
năm 1800 (30 tuổi) tiên sinh mới được quảng đại quần chúng thưởng thức tài nghệ.
Cả một tương lai rực rỡ đang đón chờ bậc thiên tài thì một tai họa
làm cuộc đời của Beethoven càng ngày càng đen tối: Beethoven thấy mình bị nặng
tai. Lúc đầu, tiên sinh còn định giấu kín mối đau khổ với tất cả những ai quen
thuộc.
Thêm vào đó sự lạnh nhạt ruồng rẫy của cô Giulietta mà Beethoven
đã yêu hai năm qua làm Beethoven càng đau khổ thêm và đó cũng là đề tài cho bao
nhiêu nhạc phẩm mới.
Từ năm 1806, Beethoven yêu cô Thérèse de Brunswick và cũng được
yêu lại nhưng cuộc hôn nhân không thành.
Năm 1814 là năm mà Beethoven lên đến tột độ của đài vinh quang.
Tại Vienne, tiên sinh được hầu hết những vua chúa Châu Âu đến thăm viếng, tỏ
lòng ngưỡng mộ.
Từ năm 1814 về sau, Beethoven còn gặp nhiều mối đau khổ:
-
Luôn luôn túng thiếu. Vì nguyên
nhân này hay nguyên nhân nọ, tiền bạc không đến cho tiên sinh một cách dồi dào
hay đều đặn như trước nữa.
-
Bạn bè thân thuộc lần lượt qua đời.
Beethoven sống gần như cô độc.
-
Bệnh nặng tai của tiên sinh đến
đây thì tuyệt vọng hẳn. Tiên sinh phải tiếp khách bằng bút đàm (còn giữ lại 11
ngàn trang bút tích).
-
Buồn phiền gia đình: tiên sinh có
một người anh vừa qua đời, để lại một đứa con 8 tuổi. Tưởng là đem về để chú
cháu khuya sớm có nhau, không ngờ được vài năm thì thằng cháu quý vác súng bắn
lại chú, làm chú bị thương.
Dồn dập tai họa, Beethoven mới có ngoài 50 tuổi mà đã như một
ông già 70, không nghị lực, không thiết gì hết.
Ngoài ra tiên sinh còn bị bệnh đau phổi, bệnh vàng da mà bệnh
nào chữa cũng không lành.
Anh em bạn của Beethoven cho rằng Beethoven đã kiệt sức rồi
nhưng không ngờ đến năm 1923, tiên sinh sáng tác nhạc phẩm Hòa tấu thứ IX (neuvième
symphonie) được xem như là bản nhạc bất hủ của nhân loại.
Tiên sinh đã bắt đầu viết bản Hòa tấu thứ X thì bị bệnh và tiên
sinh tạ thế ngày 26-3-1827 sau 3 ngày chiến đấu với tử thần.
Beethoven là tác giả của 32 Tấu khúc (sonates) để đánh vào dương
cầm, ngoài ra còn một số lớn nhạc phẩm cho vĩ cầm, đại vĩ cầm (Violoncelle).
VÀI ĐIỀU CẦN
BIẾT VỀ NHẠC PHẨM CỦA BEETHOVEN.
Fidelio
(Tình phu thê hay Leonore).
Nhạc kịch gồm hai màn và tất cả lời trong nhạc kịch được ca hát
lên (không nói). Đây là câu chuyện của một người chồng tên là Florestan bị tù
oan và sắp bị hành quyết. Vợ là Leonore giả trai tên là Fidelio xin vào làm việc
tại nhà tù, tìm cách cứu chồng,…
Nhạc có những đoạn diễn tả sự căm hờn, sự thất vọng, lòng tin tưởng
vào sự công minh của Thượng đế, sự reo mừng sau khi vợ chồng được giải thoát,…
Hòa tấu
Beethoven sáng tác tất cả là 10 hòa tấu. Hòa tấu sau cũng không
hoàn thành kịp.
Một hòa tấu thường gồm 4 đoạn đi từ vui vẻ, nhí nhảnh qua dịu
dàng, duyên dáng rồi đến hùng dũng và đòi hỏi một dàn nhạc đến 500,600 nhạc sĩ
là thường (120 vĩ cầm, 30 dương cầm…) Từ 1880 về sau, nhạc sư Berlioz còn sáng
kiến thêm đồng ca.
Hòa tấu chia làm hòa tấu hùng (héroique), hòa tấu bi thảm
(tragique), hòa tấu thôn dã (pastorale), hòa tấu dị thường (fantastique), hòa tấu
với đồng ca (bắt đầu bởi Berlioz)….
-
Hòa tấu hùng (thứ 2) được sáng
tac để tặng vị anh hùng bách chiến bách thắng lúc bấy giờ là Đại tướng
Bonaparte, nhưng sau đó Beethoven lại đổi ý kiến vì Bonaparte, lên ngôi vua,
không còn là một chiến sĩ cho Tự do, Dân chủ nữa.
-
Hòa thấu hùng thứ 4 rất duyên
dáng và đầy yêu thương vì lúc bấy giờ tiên sinh hứa hôn với Thérèse de
Brunswick.
-
Hòa tấu thôn dã thứ 6 bằng nhạc cụ
diễn lại nhiều cảnh thiên nhiên (tiếng suối reo, chim hót, tiếng gió trong rừng…)
-
Hòa tấu thứ 9 dài, trình diễn hơn
1 giờ 10 phút mới hết, còn được gọi là tiếng hát Thiên Nga vì nói lên:
Sự cao thượng, sự vĩ đại của con Người.
Tình yêu thương tràn ngập khắp thế gian.
Cảnh thái bình thịnh vượng trên khắp thế giới,…
Cũng với bản hòa tấu này, sau đó Berlioz thêm vào đồng ca, 360
người và như vậy Berlioz đã phải điều khiển một ban trình diễn gồm tất cả là
1200 nghệ sĩ.
Tấu khúc (sonate) là những bản nhạc chuyên cho dương cầm, vĩ cầm và không
có đồng ca đơn ca gì cả.
Tấu khúc của Beethoven được xem như là hay nhất, trong đó đặc biệt có Sonate Ánh Trăng, Fur Elise
Tứ tấu
khúc (quatuor) là một bản nhạc soạn cho 4 nhạc cụ cùng một loại
(dây thì dây hết, kèn thì kèn hết, sáo thì sáo hết,…). Vì vậy sự sáng tác một Tứ
tấu khúc bị gò ép, giới hạn nhiều hơn là một bản hòa tấu với nhạc cụ nhiều thứ
và không bị hạn chế. Tứ tấu khúc Do Thăng thứ
của tiên sinh (Do dièse mineur) được xem như là hay nhất từ trước đến nay.