Lễ các thánh tử đạo Việt Nam _ tử đạo là làm chứng

TỬ ĐẠO LÀ LÀM CHỨNG
Các Thánh Tử Đạo là nhng chng nhân can trường dám chết cho nim tin, sng cho tình yêu, và loan báo chân lý Tin Mng...
Các Thánh Tử Đạo đã làm chứng bng cái chết. Chúng ta được mi gi làm chng bng cuc sng.  
Lm Giuse Nguyễn Hữu An
Từ thế k 16, Tin mng Chúa Giêsu được loan truyn trên quê hương Việt Nam. Ngay t lúc còn phôi thai, Giáo Hi Vit Nam đã gặp phi nhng cm cách bách hi, đúng như lời Chúa Giêsu: “Nếu h đã bắt b Thy, thì họ cũng s bt b các con.” Cuc bách hi khi đầu t thi Hu Lê, qua nhà Tây Sơn, rồi ti triu Nguyn và đặc bit tr nên gt gao dưới thi Minh Mng, Thiu Tr và T Đức.
Suốt ba trăm năm, Giáo Hội Vit Nam đã chịu nhng cuc bách hi và cm cách đẫm máu, khiến cho hàng vn người đã bị mt mát tài sn, hàng ngàn người đã ngã gục ngoài pháp trường, biết bao nhiêu người đã phải ri b làng mc thân yêu trn chy vào nhng nơi rừng thiêng nước độc. Hơn 130 ngàn người đã ngã gục dưới nhng cc hình dã man để tr thành nhng chng nhân bt khut cho Đức Kitô. Trong đó, 117 vị đã vị đã được tôn phong lên hàng hin thánh, gm 8 giám mc, 50 linh mc, 16 thy ging, 1 chng sinh và 42 giáo dân.
Đọc li hnh các Thánh T Đạo Vit Nam, tôi nhận thy, các ngài can đảm phi thường, vì yêu mến Chúa Kitô nên coi nh mi cc hình đau đớn, mt lòng trung thành gi vng đức tin. Dòng máu t đạo y đã trở thành nhng ht ging Tin mng, đem lại cho Giáo Hi Vit Nam nhng mùa gt bi thu.
1. Trung thành với đức tin.
Đối vi các Thánh T Đạo, Thiên Chúa là trên hết. Thiên Chúa là tt c. Lp trường ca các ngài là: “Thà chết ch không thà b đạo, b Chúa.” Các ngài đã trung thành giữ vng đức tin trước mi th thách gian lao. Các ngài đã dám đánh đổi điều cao quí nht là mng sng ca mình để làm chng cho nim tin vào Thiên Chúa mà các ngài tôn th. Xin k ra đây một vài chng t v lòng trung thành (x. Thiên Hùng S).
- Thánh Anê Thành, một người m ca 6 đứa con. Trong cơn đau đớn vì b tra tn đã nhắn nh cô con gái đến thăm người trong tù rng: “Con chuyn li m nói vi các anh ch em con: Hãy coi sóc vic nhà, gi đạo st sng, đọc kinh sáng ti, dâng l mi ngày, cu nguyn cho m vác thánh giá Chúa đến cùng. Chng bao lâu m con ta s đoàn tụ trên Nước Thiên Đàng.” Lời sau cùng ca bà là: “Giêsu Maria Giuse, con phó thác hn con và thân xác con trong tay Chúa, xin ban cho con trn nim tin Chúa.”
- Thánh Luca Thìn, 39 tuổi, cai tng. Người đã viết khi b bt bước qua thánh giá: “Tôi là một Kitô hu. Tôi sn sàng chp nhn mi cc hình, thm chí c cái chết đau đớn nht, hơn là vi phạm mt li dù rt nh trong đạo tôi th.”
- Thánh Giuse Lựu, trùm h Mc Bc (Vĩnh Long) đã tâm sự vi mt linh mc bn tù rng: “Xin cha cu Chúa ban sc mạnh và lòng can đảm cho con. Con sp phi đi đày. Con xin trao cho Chúa tất c mi s thuc v con. Con bng lòng dâng cho Người hy sinh ln lao hơn hết là gia đình, vợ con ca con.”
- Thánh Matthêu Gẫm, 34 tui, mt thương gia giàu có, dù bị hành h, bị gông xiềng nhưng vẫn luôn bình tĩnh vui tươi. Ngài nói: “Tôi có ăn trộm, ăn cướp gì đâu mà buồn. Được chết vì đạo là điều tt lm.”
- Thánh Laurensô Ngôn, 22 tuổi, mt nông dân, đã trả li khi các quan bt ngài bước qua thánh giá: “Tôi gi đạo tôn th Chúa tể tri đất. Thánh giá là phương thế Chúa dùng để cu độ nhân loi. Tôi ch có th tôn kính ch không bao gi chà đạp. Tôi sn lòng chu chết vì đức tin vào Thiên Chúa ca tôi.”
- Thánh Matthêu Phượng, trùm h, đã nói với các con mình rng: “Các con của cha ơi! Đừng khóc, đừng bun làm chi vì cha đang gặp được vn hi may mn.”
- Thánh Đaminh Ninh, 21 tuổi, nông dân, đã hiên ngang phát biểu: “Nếu làm con cái không được phép s nhc cha m mình, thì làm sao người Kitô hu li có th chà đạp hình nh ca Đấng to thành tri đất? Xin các quan thi hành điều các quan mun. Còn tôi không bao gi xúc phm thp giá Chúa tôi đâu.”
- Thánh Phêrô Dũng yên i v: “Hãy vui mng vì tôi được hy sinh mng sng cho Chúa Kitô.”
- Thánh Emmanuel Phụng, trùm họ, trước khi b siết c đã trao cho con gái một nh thánh giá và nói: “Con hãy nhn ly k vt ca cha. Đây là ảnh Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta. nh này quí giá hơn vàng bạc bi phn. Con hãy luôn mang nơi cổ và trung thành cu nguyn sm chiu con nhé.”
2. Can đảm phi thường.
Vì đức tin, các ngài đã phải chu đủ mi th cc hình dã man. B gông cùm, b xing xích, b nht trong cũi, b đánh đòn, bị b đói, bị voi giy, b trói ném xung sông, b đổ du vào rn ri cho bc vào mà đốt, b đóng đinh vào ván rồi đem phơi nắng,b cht đầu, b tht c, b thiêu sng, b phân thây ra tng mnh… Có 79 v b trm quyết (b cht đầu); 18 v b x gio (b tht c); 8 v chết rũ tù; 6 b thiêu sinh; 4 b lăng trì (phân thây ra từng mnh); 1 b t thương và 1 bịđao.
-   Lòng lang dạ sói ca con người nghĩ ra mi th hình pht tàn ác, tht kinh hoàng sn tóc gáy khi nghe k v cái chết ca Cha C Du theo kiu b xđao: “Ngày 30. 11. 1835, họ chn Th Đức làm pháp trường để x ngài. Sáng sm hôm đó, họ điệu ngài đến nơi hành hình. Bên một lò than đang cháy đỏ rc có 5 tên lính cm 5 chiếc kìm st đã được nung đỏ. Nghe lnh, cùng mt lúc c 5 tên kp kìm nung đỏ vào mình ngài kéo ra nhng miếng tht khét lt. H vu cho ngài móc mt tr con khi ra ti. Làm điều ám muội khi c hành l cưới và cho ăn thịt người khi rước l. Sau đó họ tiếp tc gây thêm nhng thương tích nữa cho đến khi ngài bt tnh thì h mi hành quyết. H ct chân tay ngài vào cây ct. Hai bên lính cm kìm ch sn. Cha Du nga mt lên tri cu nguyn dâng mng sng mình cho Chúa.
Sau hi trng báo hiu, hai tên lính cm kìm kp vào ngc ngài kéo ra 2 miếng tht nơi vú liệng xung đất, mt tên lính khác cm dao xo tht phía sau hông, ri đến bp đùi thì chúng lấy kìm kéo ra ri ly dao xo đứt tng miếng… làm cha rt đau đớn. Không được bao lâu thì ngài ngt đi, đầu rũ xung và ngài v chu Chúa lúc 17g ngày 30. 11. 1835. Cha Du chết ri bn lính còn cht đầu ngài cho vào mt chiếc thùng đầy vôi, ci trói lt xác úp xung ri phân thây ra tng khúc b tt c vào thùng vôi. Đầu ngài h đem treo 3 ngày ở gia ch ri xay nát, b chung vi thùng vôi đựng xác ngài đoạn quăng cả xung bin cho mt tích.”
- Thánh Giám mục Xuyên, chân tay b trói vào bn cc. Năm lý hình cầm 5 cái rìu, sn sàng nghe lnh quan án sát. Va nghe lnh, hai lý hình cht hai chân, hai lý hình cht hai tay, đến lượt lý hình th năm chặt đầu. Ri họ m bng ngài ct ly rut gan.
- Hai Cha Điểm và Khoa b trói chân tay vào ct, lý hình tròng dây vào c. Nghe hiu lnh, lý hình cm hai đầu dây xiết mnh cho đến khi hai v nght th và lm dn.
-   Sáng ngày 5. 6. 1862, trước s chng kiến ca rt đông người, hai giáo dân: Thánh Toại và Thánh Huyên bước vào cũi tre để b thiêu sinh. Nhng người hin din đều xúc động khi nghe rõ các ngài ct tiếng nguyn cu tht ln, trong khi ngn la hng phng phc bc cao, thiêu đốt hai ngài.
- Sau ba tháng tù tại Bình Định, ông Anrê Nguyễn Kim Thông nhn được án phát lưu vào Vĩnh Long. Đường t Bình Định vào Nam xa xôi, ông Thông cùng vi bn chng nhân khác. Vì tui già sc yếu, li phi mang gông xing, ông bước đi một cách rt khó khăn, mệt nhc. Mi ngày ch đi được by tám dm, dưới ánh nng gay gt. Ti đến, đoàn tù nhân được tm giam trong các đòn quan, hay nhà tù địa phương. Được vài ba ngày, lính thy ông Thông đuối sc quá, s không th đi tới nơi, thì thương tình tháo gông xiềng cho ông. Đến Ch Quán, thy tình trạng sc khe ca ông quá tàn t, Cha Được đã đến ban phép xc du cho ông. Sau đó ông lại phi mang gông xing tiếp.
Khi ông đặt chân lên đất lưu đày, ông chỉ kp đọc kinh ăn năn tội, vài kinh kính mng, ri tt th. Hôm đó là ngày 15 tháng 5 năm 1855.
3. Coi thường sự đau đớn.
Là con người, ai mà không s đau khổ, ai mà không tham danh tranh li, ai mà không tham sng s chết! Nhưng với ơn Chúa, các vị t đạo đã thắng vượt nhng kh hình dã man. Lòng yêu mến Chúa đã giúp các ngài vượt thng tt c: thng vũ lc, thng quyn bính vua chúa trn gian, thng ma qu, và thng chính mình. Vì thế các ngài xem nh kh hình, vui mng và hãnh din vì được chết cho đức tin.
-   Trước khi b chém, Thánh Giám mục An nói vi viên quan ch huy: “Tôi gi quan 30 quan tiền để xin mt ân hu: Đừng chém tôi mt nhát nhưng 3 nhát. Nhát thứ nht tôi t ơn Thiên Chúa đã tạo dng nên tôi, và dn tôi đến Vit Nam ging đạo. Nhát th hai để nh ơn cha mẹ sinh thành ra tôi. Nhát th ba như lời di chúc cho các bn đạo ca tôi, để h bn chí chết vì đức tin, theo gương vị ch chăn. Và như thế h đáng hưởng hnh phúc cùng các Thánh trên tri.”
-   Năm vị: Đaminh Nhi, Đaminh Mạo, Đaminh Nguyên, Anrê Tường, Vinhsơn Tưởng, b x chém đầu, thì tr ông Đaminh Nhi, còn bốn vị đều yêu cu lý hình, thay vì chém mt nhát, thì xin được chém 3 nhát để t lòng tôn kính Chúa Ba Ngôi.
-   Thánh Hồ Đình Hy bị chém đầu, nhưng trước khi đem đi xử, gia kinh thành Huế, trong ba ngày 15,18 và 21 tháng 5 năm 1857, thân mình ngài đầy thương tích, quần áo t tơi, dính đầy máu, đi đứng lo đảo như muốn té nhào, b điệu qua các đường ph, nhng khu ch và quanh thành ni. Lính m đường đi trước rao tên t ti, mi khi ti ngã ba đường, ph, ch và công trường, người t ti b đánh 30 trượng, lính vác loa rêu rao: “Thằng theo tà đạo, đứa ng nghch, bt hiếu vi cha m, cưỡng li lut pháp triu đình. Vì thế b kết án t hình. Bn Gia Tô tin rng chết vì đạo s lên Thiên đàng. Điều đó có đúng hay sai, không cần biết. Gia Tô ca nó đâu? tại sao thy nó kh mà không đến cu?”
-   Sau một năm tù giam, Anrê Trọng vn cương quyết tuyên xưng đức Tin, các quan quyết định ngày x là th by ngày 28. 11. 1835. Sáng hôm đó, ngài gặp li người anh h. Người anh h hi Thánh nhân có mun ăn gì không? Anrê Trọng tr li: “Em mun gi chay để dn mình t đạo”, ri nói tiếp: “Xin anh giúp đỡ m em, chúng ta là anh em, m em cũng s yêu thương anh. Xin nhắn li vi m em: Đừng lo gì cho em, cu chúc m mãi mãi thánh thin và s hài lòng vì con trai mình luôn trung thành với Chúa cho đến chết..” Nhưng người anh h chưa kịp v nhn tin, bà m ca Anrê Trng đã đến đón con và theo con đến tn đầu ch An Hòa, nơi Anrê sẽ b x. Gp con, bà ch nói mt câu: “By lâu nay xa nhà, thi gian tù, con có n nn gì ai không? Nếu có thì cho m biết, m s tr thay con.” Khi được con cho biết là không vướng mc gì vi ai, bà tiếp tc đi sát bên con, bình tĩnh nói vi con nhng li đầy khích l.
Đến nơi xử, khi quân lính tháo gông xing, Thánh Trng đón lấy, đưa cho anh lính cạnh bên và căn dặn: “Xin nh anh đưa giùm cái này cho mẹ tôi, để bà làm k nim..” M anh đứng gn bên nghe rõ, bà nhn ly k vt đó và chưa cho là đủ, bà còn mun đón nhận chính th cp ca con mình na. Bà can đảm, bước ra xin viên quan ch huy trao th cp con trai cho bà. Bc trong vt áo rồi ghìm cht vào lòng, bà va hôn va lp đi lập li: “Ôi con trai yêu quí ca m, con nh cu nguyn cho m.” Ri bà đem về an táng trong nhà.
Các Thánh Tử Đạo coi thường đau đớn với lòng can đảm l lùng là vì các ngài trung thành vi đức tin. Do đó, các ngài vui mừng được chết vì Chúa Kitô. Các ngài đã chết dưới ngn đao phủ là chết cho Chúa Kitô như chính Chúa Kitô đã chết cho các ngài. Các Thánh T Đạo hiên ngang vì đã đáng được chịu đau khổ cho Chúa Kitô. Các ngài chng màng chi đến vic nhân loi trao tng huy chương, huân chương, chiến công. Các ngài chết t đạo là chết vì Chúa Kitô, đơn thuần và tinh khiết, trong sáng và huyn diu, can trường và khiêm nhu (x. Thiên Hùng S, trang 4). Chết vì Chúa Kitô là nim hnh phúc: “Phúc thay ai b bách hi vì sng công chính, vì Nước Tri là ca h. Phúc thay anh em khi vì Thy mà b người ta s v, bách hi và vu khng đủ điều xu xa. Anh em hãy vui mng hn h, vì phn thưởng dành cho anh em trên trời tht ln lao” (Mt 5,10-12; x. Lc 6,22).
Chính trong ánh sáng ca Chúa Kitô, V T Đạo tiên khi mà chúng ta có th nói v Các Thánh T Đạo Vit Nam bng câu Phúc âm: Đầy t không ln hơn chủ” (Ga 15,20); “Nếu chúng đã bách hại Thy, chúng sẽ bách hi các con... Đây Thầy sai các con như con chiên đi vào giữa sói rng… Hãy coi chng người đời, h s np các con nơi toà án. Khi họ bt b, các con đừng lo phi nói thế nào, vì không phi các con, nhưng Thánh Linh của Thy s nói trong các con… Các con sẽ b mi người ghét b vì danh Thy. Nhưng ai bền đỗ đến cùng, người y s được cu độ..” (Mt 10,16-25). Các Thánh T Đạo không tìm đến cái chết mà ch trung thành vi đức tin cho dù phi chu muôn vàn gian truân đau đớn. Các ngài tìm cách nên ging đời sng ca Thy Giêsu, nht là ging c ch yêu thương tột cùng đã đưa Thầy đến cái chết.
Chân dung Các Thánh Tử Đạo Vit Nam được tô điểm bng muôn ngàn vn nét. Nét căn bản nht chính là Nim Tin Phc Sinh. Tin vào Chúa Kitô đã chết và đã sống li nên các ngài đã chấp nhn tt c mi cc hình, vượt thng mi truân chuyên. Yêu mến Chúa Kitô và bước theo Người nên các ngài luôn sng nim tín thác, lc quan. Trong nhà tù vn cu nguyn và hát thánh ca, thánh vnh. Ra pháp trường vn cu nguyn và hát khúc khi hoàn Alleluia, luôn hướng v tri cao vi nim Hy Vng Phc Sinh và ct cao hát mãi cho đến khi đầu rơi khỏi c. Cái chết chng có giá tr gì, chính s sng mi làm nên muôn điều huyn diu. S sng đó chính là tình yêu với tt c nhng gì cao thượng và chân tht. Tình yêu đó bừng lên mãnh lit trong mu nhim t hu và hiến dâng.
Chết là mt tt c, nhưng 117 hiến tế tình yêu cũng là 117 chng t nim tin ca nhng con người xác tín rng: chết vì Đức Kitô, chết đi là sống li trong cuc sng muôn đời; chết là chiến thng; chết là để đi về s sng vĩnh cu; chết là cánh ca im lìm được m ra để v vi Đấng là S Sng vĩnh hng.
4. Kế thừa dòng máu hào hùng để tiếp nối sứ vụ loan Tin mừng.
Hạt ging Tin Mng Ðc Giêsu Kitô đã đến vi quê hương Việt Nam gn năm thế k. Trước đó cả ngàn năm đã có ba tôn giáo lớn là Pht Giáo, Khng Giáo, Lão Giáo và Tín Ngưỡng dân gian ăn sâu vào tâm hồn người Vit Nam. Phong tc tp quán, văn hóa Việt Nam, con người Vit Nam, đã được nhào luyn bi tt c nhng mm sng cũng như giới hn các tín ngưỡng đó.
Trên nền tng mt đời sng tâm linh phong phú mà Pht Giáo, Khng Giáo, Lão Giáo và nht là Ðo Ông Bà đã xây dựng t hơn một ngàn năm, hạt ging Tin Mng đã nẩy mm và tr sinh nhiu hoa trái. Tinh thn hiếu khách, lòng bao dung làm cho người Vit Nam sn sàng tiếp xúc vi nhng người t ra có thin cm vi mình, cho dù h t xa đến. Vi nhng đức tính như lòng hiếu tho đối vi ông bà cha m, kính trên nhường dưới trong gia đình, với mt tâm hn yêu thích tĩnh mch và chiêm nim, người Vit Nam là mt mnh đất tt để đón nhận nhng giá tr thiêng liêng hàm cha trong Tin Mng.
Nhờ các nhà truyn giáo, từ các thế h tin nhân, người Vit đã nhận lãnh nhiu điều tt lành: nhng thường thc v v sinh, khoa hc, nhng hiu biết mi, nhng đồ vt quý hiếm cũng như những tr giúp vt cht dù rt khiêm tn, nhng nhân vt thánh thiêng đầy nhân ái... khiến h, nhất là nhng người thuc lp bình dân, sn sàng đón nhận giáo lý mà nhng người tt lành như vậy mang đến cho h. Nh đó, những tp tc phi lý và phi nhân (bùa mê, sát tế) như một gánh nng đè lên cuộc đời ca h nay được ci b. Khi đã tìm gặp mt v thn đầy yêu thương, họ lin cm thy được gii thoát và tin theo.
Rao giảng Tin Mng cho h cn gn lin vi phát trin cuc sng, quan tâm săn sóc sức khe, nâng cao văn hóa giáo dục. Người Kitô hu sng gia lòng đời và chia s đời sng của anh ch em chung quanh mình. Loan báo Tin Mng là chia s cuc sng, mt cuc sng như chính Chúa Giêsu đã sống, là yêu thương mọi người, và yêu thương đến cùng. (x. Ga 13,11), yêu thương đến ni dám chp nhn hy sinh tính mng cho nhng người mình yêu. (x. Ga 15,13).
Các Thánh Tử Đạo là nhng chng nhân can trường dám chết cho nim tin, sng cho tình yêu, và loan báo chân lý Tin Mng. Làm chng cho Chúa, nếu không phi đổ máu thì cũng phi chp nhn mt mát thit thòi. Làm chng đòi trả giá. Giá càng cao thì lời chng càng đáng tin.
Các Thánh Tử Đạo đã làm chứng bng cái chết. Chúng ta được mi gi làm chng bng cuc sng. Các Thánh T Đạo đã làm chứng trong thi b bách hi. Là con cháu các ngài, chúng ta được mi gi làm chng trong bi cnh xã hội Việt Nam hôm nay. Làm chng chính là “làm mui,” “làm men,” “làm ánh sáng.”.. như những hình nh chính Chúa Giêsu đã dùng khi trao sứ mng cho các môn đệ. Mui, men, ánh sáng thì không n ào áp chế, công vic ca nó là âm thm hin din, và ch cn hin diện đúng như bản cht ca mình, t khc môi trường xung quanh nó s thm mn, s dy men, và s đầy ánh sáng.
Lm Giuse Nguyễn Hu An