“Cha không còn gì giúp
chúng con ở thế gian này được nữa, cha chỉ còn lo chuẩn bị tâm hồn đón nhận
những thử thách cuối cùng… Nhớ đọc kinh tối sáng và lần chuỗi Mân Côi mỗi ngày.
Chúa trao cho mỗi người một Thánh Giá, hãy bằng lòng theo chân Chúa và vững tâm
giữ đạo.” (Martinô Thọ)
Nước thiên đàng quả thực
là một kho tàng quý giá. Các thánh Chúa chẳng những đã từ bỏ tất cả, mà còn sẵn
sàng hy sinh chịu đựng tất cả để đoạt được nước đó. Hai thánh Mactinô Thọ (tử
đạo ngày 8.11.1840, 53 tuổi) và Gioan Baptista Cỏn (tử đạo ngày 8.11.1840, 35
tuổi) đã chứng minh chân lý này.
Mactinô Thọ sinh
khoảng năm 1787 tại làng Kẻ Báng, huyện Vĩnh Bảng (Nam Định). Tuy gia
đình đông con, nhưng ông đã khéo léo giáo dục chúng bằng đời sống
chính mình. Dân trong làng biết ông hay ngay thẳng nên cử ông phụ trách
việc thâu thuế đinh. Ông sống rất thanh liêm, không nhận quà hối lộ,
không chận của ai, cũng không nịnh bợ cấp trên, cứ theo lẽ công mà
làm việc nên rất có uy tín. Ngoài ra ông Thọ còn lao động như mọi
người, vừa làm ruộng vừa ươm tơ, nuôi tằm. Ông thường khuyên các con: “Sống công bằng thôi chưa đủ, phải có
bác ái nữa, mà muốn thực thi bác ái thì phải có điều kiện.”
Dành dụm được chút nào, ông giúp đỡ người nghèo, hoặc góp phần vào
việc chung trong làng, trong giáo xứ. Nhà ông, luôn mở rộng cửa tiếp
đón các linh mục đến giáo xứ làm việc. Ông không sợ chết, lại còn
tỏ ra muốn được chết vì đạo nữa.
Gioan Baptista Cỏn
sinh năm 1805 tại làng Kẻ Báng (Nam Định), có họ hàng với Thánh
Mactinô Thọ. Ông sống nghề nông, gia đình tuy nghèo nhưng luôn thuận hòa
ấm êm. Là một tín hữu đạo đức và nhiệt thành, ông Cỏn ý thức phải
đem Tin Mừng thánh hóa môi trường mình đang sống. Ông đã thành công
trong vụ kiện một lý trưởng cậy thế chiếm đoạt tiền của dân chúng.
Sau vụ kiện đó, uy tín ông ngày càng gia tăng cho đến khi ông được dân
tín nhiệm đề cử làm lý trưởng. Trong chức vụ ấy ông hết lòng tận tụy
với việc chung. Tuy nhiên, vì bạn bè lôi cuốn, đã một thời ông bê trễ
trong nhiệm vụ tôn giáo. Ông hối hận và để đền bù, ông hết lòng
phục vụ anh em vì đạo. Có lần ngay giữa đêm khuya, ông lặn lội mưa
gió, mời linh mục đến giúp một bệnh nhân hấp hối. Khi vua Minh Mạng
ra lệnh truy nã các thừa sai và linh mục, ông Cỏn bố trí xếp đặt cho
các vị đến ẩn trong làng. Cũng như ông Thọ, ông Cỏn bị bắt về tội
chứa chấp đạo trưởng.
Hai thánh Thọ và
Cỏn đã bị bắt cùng với ba linh mục Thịnh, Ngân, Ngôn, vì tội chứa
chấp đạo trưởng.
Suốt tháng đầu, Ông
Thọ, Ông Cỏn cùng ba linh mục ngày mang gông xiềng, tối bị cùm chân.
Quan như bỏ quên không nói gì đến họ. Đầu tháng 7 quan gọi cả năm
chứng nhân ra công đường, bắt bước qua Thập Tự, các cha và hai ông đều
can đảm tuyên xưng Danh Chúa... Quan tức giận truyền trói năm vị quỳ
phơi nắng suốt ngày không cho nước uống.
Ba ngày sau, tức
ngày 6 tháng 7, tổng đốc Trịnh Quanh Khanh lại cho gọi năm tù nhân và
nói: “Nếu các ông không đạp lên Thập
Tự, các ông sẽ phải chết.” Cha Nghi trả lời: “Bẩm quan nếu quan thương, chúng tôi nhờ, nếu không thương, chúng
tôi cũng xanh rì nấm mộ, còn bước qua ảnh Thánh, chúng tôi không dám.”
Quan liền cho đánh mỗi người 50 roi.
Một lần Quan dụ dỗ
ông Thọ và ông Cỏn: “Cứ bước đại đi
rồi xưng tội.” Hai ông lắc đầu từ chối. Quan dạy lính nắm gông
khiêng hai ông qua Thập Giá. Hai ông co chân lên và phân phua rằng: “Đạo tại tâm, quan lớn cưỡng bách mà
lòng chúng tôi không thuận, thì chẳng có tội gì.” Thế là quan
nổi lôi đình, nảy ra một sáng kiến kinh dị. Khi ba vị linh mục cùng
chịu tra tấn, máu me loang lổ khắp mình, quan bắt hai ông hoặc liếm
máu nơi các thương tích ấy, hoặc bỏ đạo.
Hai ông liền quỳ xuống thực
hiện điều quan yêu cầu một cách cung kính. Trịnh Quang Khanh vừa rùng
mình, vừa kinh ngạc nói với các quan: “Kìa
xem bọn chúng kính trọng các đạo trưởng đến thế nào. Chẳng lẽ
chúng bị bùa mê sao?” Rồi quan truyền trói hai ông lại, bắt quỳ
trên cát giữa trời nắng gắt suốt ngày.
Lần khác quan tra hỏi
về các thừa sai, ông Thọ trả lời: “Bẩm
quan tôi có biết đức cha Giacôbê Gia nhưng người đã qua đời, còn các thừa sai
khác vua bắt về hết cả rồi. Hơn nữa chúng tôi trong tù làm sao biết các vị ấy ở
đâu được?” Quan tức giận cho lính hôm đó tùy thích đánh đập. Ông Cỏn chịu
60 roi thì mê man kiệt sức, máu miệng trào ra, được lính dẫn về ngục. Còn ông
Thọ bị đánh đủ 150 roi. Về sau ông nói với các con rằng: “Năm mươi roi đầu cha đau đớn lắm, nhưng 100 roi sau, nhờ ơn Chúa, cha
cảm thấy nhẹ nhàng như gió thoảng ngoài.”
Quan thấy hình khổ
không làm các ông siêu lòng, bèn cho bắt vợ con đến để các ông mủi lòng mà bỏ
đạo. May mắn hai ông biết trước, vội nhắn cho gia đình lẩn trốn nơi khác. Tuy
thế, quan vẫn nói với các ông rằng: “Nếu
ta đưa vợ con đến đây để giết, thì các ngươi có chịu bỏ đạo không?” Ông Cỏn
đáp: “Chúng tôi chẳng có gì phải tiếc xót
cả. Nếu vợ con Tử đạo, chúng tôi càng mong ước về Thiên Đàng.”
Nghe thế quan càng
giận dữ hành hạ ác độc hơn nữa. Ban ngày bắt phơi nắng, ban đêm bắt nằm ngoài
cống rãnh nước thải của trại tù và bớt phần ăn suốt tuần lễ.
Cô Thuyên, con gái ông
Thọ tìm các vào thăm cha. Thấy cha nằm dài bất tỉnh, cô lấy nước rót vào miệng,
nhưng khá lâu ông mới hồi tỉnh, nhận ra là con mình. Lần khác khi gặp các con
ông dặn dò: “Các con thân yêu, cha không
còn gì giúp chúng con ở thế gian này được nữa, cha chỉ còn lo chuẩn bị tâm hồn
đón nhận những thử thách cuối cùng. Ý Chúa đã muốn cha xa lìa các con mãi mãi,
nhưng các con còn có mẹ, hãy cố vâng lời mẹ. Các con nhỏ phải biết kính trọng và
vâng lời anh chị. Các con hãy yêu thương nhau, siêng năm làm việc đỡ đần mẹ.
Nhớ đọc kinh tối sáng và lần chuỗi Mân Côi mỗi ngày. Chúa trao cho mỗi người
một Thánh Giá, hãy bằng lòng theo chân Chúa và vững tâm giữ đạo.”
Ông Cỏn, Ông Thọ cũng
như ba vị linh mục Thịnh, Nghi, Ngôn đã ở trong ngục được năm tháng. Với nhiều
trận đòn chí tử, nhiều ngày phơi nắng ngoài trời…, các vị vẫn không nản lòng,
cứ một mực tín thác vào lòng xót thương của Chúa. Quan thấy các ngài cương
quyết giữ vững lập trường bèn làm án gởi về kinh đô. Vua Minh Mạng phê chuẩn và
ra lệnh thi hành ngay. Được tin ấy, năm vị vui mừng chuẩn bị tâm hồn sốt sắng
lãnh nhận hồng phúc tử đạo.
Ngày 8.11.1840, cả năm
chứng nhân được đoàn lính 500 người điệu ra pháp trường Bảy Mẫu. Đến nơi tất cả
quỳ xuống cầu nguyện một lát, rồi ra hiệu đã sẵn sàng. Theo lệnh quan, lý hình
chém rơi đầu năm vị. Thi thể Ông Thọ và Ông Cỏn được đưa về Kẻ Báng.
Lm. Giuse Đỗ Đình Tiệm
Đề
tựa của Lm. HK