Thánh GIOAN TÔNG ĐỒ
Lược sử
Chính Thiên Chúa là
người mời gọi, và nhân
loại đáp lời.
Đức tin của ba ngư dân
-- Phêrô, Giacôbê và Gioan -- đã được phần thưởng, đó là được làm bạn với Đức Giêsu.
Phúc Âm Thánh Gioan đề
cập đến ngài như "người môn đệ được Đức
Giêsu yêu quý" (x. Ga 13,23;19,26;20,2).
Vì ý tưởng thâm thúy
trong Phúc Âm của ngài, Thánh Gioan thường được coi như con đại bàng thần học, cất cánh bay cao trong một vùng mà các thánh sử khác
không đề cập đến. Nhưng các cuốn Phúc Âm thật bộc trực ấy cũng tiết lộ một vài
nét rất nhân bản. Đức Giêsu đặt biệt hiệu cho ông Gioan và Giacôbê là "con của sấm sét." Thật khó để
hiểu được ý nghĩa chính xác của biệt hiệu này, nhưng chúng ta có thể tìm thấy
chút manh mối trong hai biến cố sau.
Thánh Sử Gioan đã viết cuốn Phúc Âm vĩ đại, cũng như các lá thư
và Sách Khải Huyền.
Suy niệm 1: Ơn gọi
Chính Thiên Chúa là người mời gọi, và nhân
loại đáp lời.
Trong Phúc Âm, lời mời gọi ông Gioan và ông
Giacôbê, người anh của ông, được bắt đầu rất đơn giản, cũng như lời mời gọi ông
Phêrô và Anrê: Đức Giêsu gọi họ; và họ theo Ngài. Sự đáp ứng mau mắn được miêu
tả rõ ràng. Các ông Giacôbê và Gioan "đang ở trên thuyền, cùng với người
cha là ông Zêbêđê vá lưới. Đức Kitô gọi họ, và ngay lập tức họ bỏ thuyền và từ
giã người cha mà theo Ngài" (Mt 4,21b-22).
Thật ra theo một truyền thống có giá trị,
ngài thoạt đầu là một môn đệ của Thánh Gioan Tiền Hô. Khi được thầy mình giới
thiệu với Đức Giêsu, ngài đã đi theo và đã ở lại ngày hôm ấy (Ga 1,35-39),
nhưng rồi lại quay trở về nghề đánh cá, mãi cho đến lần thứ hai, Đức Giêsu gặp
lại và chính thức ngỏ lời mời gọi, ngài mới dứt khoát từ bỏ cha cũng như các
bạn đồng nghiệp để theo Đức Giêsu và trở thành những tông đồ đầu tiên của Nhóm
Mười Hai (Mt 4,18-22).
Theo bảng danh sách lượt kê các Tông Đồ,
ngài được xếp hàng thứ ba (Mc 3,17), và thứ tư (Mt 10,2;Lc 6,14) sau Giacôbê,
ngoại trừ một lần ở hàng thứ hai (Cv 1,13), nên thường được biết đến như là em
của Giacôbê trong hệ huyết thống.
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con theo gương thánh nhân một khi đã quyết định theo
Chúa thì theo cho đến cùng.
Suy niệm 2: Bạn
Gioan được làm bạn với Đức Giêsu.
Mặc dầu cả Nhóm Mười Hai đều được Đức Giêsu
nâng lên hàng bạn hữu với Chúa (Ga 15,15), nhưng riêng ngài và anh Giacôbê của
ngài cũng như Phêrô là được đặc ân làm bạn nghĩa thân tình hơn, qua việc được
hiện diện ở một số biến cố đặc biệt. Ba vị được chứng kiến sự Biến Hình (Mt
17,1), sự sống lại của con gái ông Giairút (mc 5,37), và sự thống khổ trong
vườn Giệtsimani của Đức Giêsu (Mt 26,37).
Và chỉ riêng ngài và Phêrô được Đức Giêsu
tín nhiệm trao phó cho công tác vào thành dọn bữa ăn lễ Vượt Qua: Đã đến ngày
lễ Bánh Không Men, ngày phải sát tế chiên Vượt Qua. Đức Giê-su sai ông Phêrô
với ông Gioan đi và dặn: "Các anh hãy đi dọn cho chúng ta ăn lễ Vượt
Qua." Hai ông hỏi: "Thầy muốn chúng con dọn ở đâu?" Người bảo
họ: "Này, khi vào thành, các anh sẽ gặp một người mang vò nước. Cứ đi theo
người đó, người đó vào nhà nào, thì các anh vào thưa với chủ nhà: `Thầy nhắn
ông: Căn phòng dành cho tôi ăn lễ Vượt Qua với các môn đệ của tôi ở đâu?' Và
ông ấy sẽ chỉ cho các anh một căn phòng rộng rãi trên lầu, đã được trang bị:
các anh hãy dọn ở đó" (Lc 22,7-12).
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con biết sống tình bằng hữu với các người cộng sự
của mình.
Suy niệm 3: Được Đức
Giêsu yêu quý
Phúc Âm Thánh Gioan đề cập đến ngài như
"người môn đệ được Đức Giêsu yêu quý".
Tình bằng hữu giữa Gioan và Đức Giêsu còn
đặc biệt hơn nữa, vì chính Gioan tự đề cập đến ngài như "người môn đệ được
Đức Giêsu yêu quý" ( Ga 13,23;19,26;20,2). Ngài là người được ngồi cạnh
Đức Giêsu trong bữa Tiệc Ly, nhất là được tựa đầu vào lòng Chúa (Ga 13,25) và
được Chúa hé lộ cho biết kẻ phản bội (Ga 13,26). Ngài là người “môn đệ khác” vì
quen biết vị thượng tế nên cùng dẫn Phêrô vào tư dinh đó (Ga 18,15-16). Ngài là
người duy nhất trong số Nhóm Mười Hai đứng dưới chân thánh giá và được Đức
Giêsu ban cho một vinh dự độc đáo là được chăm sóc mẹ của Người. "Thưa bà,
đây là con bà... Đây là mẹ con" (Ga 19,26b.27b).
Sau ngày Chúa Phục Sinh, ngài và Phêrô là
những môn đệ đầu tiên vội vã chạy ra mồ trống, theo động lực của tình yêu, ngài
chạy đến trước và là người đầu tiên tin
nhận Chúa đã sống lại thật (Ga 20,2-10). Trong lần Chúa hiện ra ở Biển Hồ
Tibêria, ngài cũng là người đầu tiên trong số 7 vị tông đồ hiện diện nhận ra chính
Chúa đang đứng trên bãi biển (Ga 21,7). Sau ngày Chúa Thăng Thiên và Chúa Thánh
Thần Hiện xuống, ngài cùng với Phêrô đóng một vai trò trong việc hướng dẫn Giáo
Hội, cụ thể bằng phép lạ chữa lành người què ở đền thờ (Cv 3,1tt) cũng như bị
giam cầm trong ngục tù (Cv 4,3), và viếng thăm ban Chúa Thánh Thần cho người
dân Samaria (Cv 8,14).
* Lạy Chúa Giêsu, xin giúp chúng con sống xứng
với tình Chúa yêu thương.
Suy niệm 4: Biểu
tượng
Thánh Gioan thường được coi như con đại
bàng thần học, cất cánh bay cao trong một vùng mà các thánh sử khác không đề
cập đến.
Từ rất sớm nghệ thuật Kytô giáo thường miêu
tả ngài như con đại bàng dựa vào viễn tượng cao siêu được ngài trình bày trong
chương thứ nhất của cuốn Tin Mừng mang danh ngài.
Cái chén cũng mang một ý nghĩa biểu tượng
của ngài nhằm gợi nhớ đến vị thế đặc biệt của ngài ở Bữa Tiệc Ly, cũng như về
một truyền thuyết kể rằng chén rược độc trong tay ngài khi ngài làm phép đã
biến thành hình thù con rắn. Nhưng đúng hơn lời giải thích siêu nhiên hơn cả là
nhắc nhở đến lời Chúa ngỏ với hai anh em: "Chén của Thầy, các người sẽ
uống” (Mt 20,23).
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con sẵn lòng uống lấy chén đắng cuộc đời vì Chúa và
vì Phúc âm.
Suy niệm 5: Con của
sấm sét
Đức Giêsu đặt biệt hiệu cho ông Gioan và
Giacôbê là "con của sấm sét." Thật khó để hiểu được ý nghĩa chính xác
của biệt hiệu này, nhưng chúng ta có thể tìm thấy chút manh mối trong hai biến
cố sau.
Biến cố thứ nhất, như được Thánh Mátthêu kể
lại, bà mẹ của hai ông Giacôbê và Gioan xin cho hai con của bà được ngồi chỗ
danh dự trong vương quốc của Đức Giêsu -- một người bên trái, một người bên
phải. Khi Đức Giêsu hỏi họ có uống được chén mà Ngài sẽ uống và chịu thanh tẩy
trong sự đau khổ mà Ngài sẽ phải chịu không, cả hai ông đều vô tư trả lời,
"Thưa có!" Đức Giêsu nói quả thật họ sẽ được chia sẻ chén của Ngài,
nhưng việc ngồi bên tả hay bên hữu thì Ngài không có quyền. Đó là chỗ của những
người đã được Chúa Cha dành cho. Các tông đồ khác đã phẫn nộ trước tham vọng
sai lầm của người anh em, và trong một dịp khác Đức Giêsu đã dạy họ về bản chất
thực sự của thẩm quyền: "Ai muốn làm đầu anh em thì phải làm đầy tớ anh
em. Cũng như Con Người đến không để được người ta phục vụ, nhưng là để phục vụ
và hiến dâng mạng sống làm giá cứu chuộc muôn người" (Mt 20,27-28).
Một dịp khác, những "người con của sấm
sét" hỏi Đức Giêsu rằng họ có thể khiến lửa từ trời xuống thiêu đốt những
người Samaritan lạnh nhạt không, vì họ không đón tiếp Đức Giêsu đang trên đường
đến Giêrusalem. Nhưng Đức Giêsu đã "quay lại và khiển trách họ" (x.
Lc 9,51-55).
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con luôn sống hiền lành và khiêm nhường như lời Chúa dạy (Mt 11,29).
Suy niệm 6: Viết
Thánh Sử Gioan đã viết cuốn Phúc Âm vĩ đại,
cũng như các lá thư và Sách Khải Huyền.
Truyền thống coi ngài là tác giả cuốn Phúc
Âm Thứ Tư, dù rằng hầu hết các học giả Kinh Thánh thời nay không cho rằng vị
thánh sử và tông đồ này là một. Cuốn Phúc Âm của ngài là một công trình độc
đáo. Ngài nhìn thấy sự vinh hiển và thần thánh của Đức Giêsu ngay trong các
biến cố ở trần gian. Trong bữa Tiệc Ly, ngài diễn tả Đức Giêsu với những lời
phát biểu như thể Đức Giêsu đã ở thiên đàng. Đó là cuốn Phúc Âm về sự vinh hiển
của Đức Giêsu. Ngoài cuốn Tin Mừng thứ tư, 3 lá thư và cuốn Khải Huyền cũng
được xét là của ngài qua nội dung gắn liền với kinh nghiệm bản thân của ngài
với đời sống và công việc của Đức Giêsu (1Ga 1,1-5;4,14) cũng như thời gian
hoạt động của ngài ở Tiểu Á và ở đảo Patmos như một chứng nhân của Đức Giêsu và
vị lãnh đạo của Giáo Hội tại các vùng này (Kh 1,9).
Quả thật, đó là một hành trình thật dài để thay đổi từ một người khao
khát muốn có uy quyền và muốn sai lửa từ trời xuống thiêu đốt, cho đến một
người đã viết những dòng chữ sau: "Phương cách để chúng ta biết được tình
yêu là Ngài đã hy sinh mạng sống vì chúng ta; do đó, chúng ta cũng phải hy sinh
mạng sống mình vì anh em" (1 Ga 3,16). Có câu chuyện người ta thường kể,
là "các giáo dân" của Thánh Gioan quá chán chường với bài giảng của
ngài vì ngài luôn luôn nhấn mạnh rằng: "Hãy yêu thương nhau." Dù câu
chuyện này có thật hay không, đó là nền tảng của văn bút Thánh Gioan. Những gì
ngài viết có thể được coi là tóm lược của Phúc Âm: "Chúng ta đã biết và đã
tin vào tình yêu mà Thiên Chúa dành cho chúng ta. Thiên Chúa là tình yêu, và ai
ở trong tình yêu thì ở trong Thiên Chúa, và Thiên Chúa ở trong họ" (1 Ga
4,16).
* Lạy
Chúa Giêsu, xin giúp chúng con càng đọc vào các tác phẩm của thánh nhân, chúng
con càng hết mình sống đáp trả tình yêu Chúa.